DIAMOND CITY NEWS, SURAT
વર્ષ 2021માં રશિયાએ યુક્રેન પર હુમલો કર્યો ત્યારથી જ વિશ્વ આખું રશિયા વિરુદ્ધ નારાજ છે. આ નારાજગી વેપાર ઉદ્યોગને પ્રભાવિત કરી રહી છે. વિશ્વ આખાનો વેપાર જગત આ યુદ્ધના લીધે કોઈને કોઈ રીતે અસરગ્રસ્ત થયું છે.
તેમાં ભારતનો હીરા ઉદ્યોગ સૌથી વધુ પ્રભાવિત થયો છે. તેનું મોટું કારણ એ રહ્યું કે રશિયાની અલરોસા ખાણ દુનિયાની સૌથી મોટી ખાણ છે. રશિયાની આ ખાણમાંથી નીકળતા હીરા કોઈને કોઈ રીતે વિશ્વના બજારોમાં પહોંચે છે.
સૌ કોઈ જાણે જ છે તેમ વિશ્વમાં નીકળતા 10 પૈકી 9 હીરા ભારત અને ખાસ કરીને સુરતની ડાયમંડ ફેક્ટરીઓમાં પોલિશ્ડ થતા હોય છે, તેથી ભારતના હીર ઉદ્યોગને તેની અસર થાય તે નકારી શકાય નહીં. જોકે, જ્યારથી યુદ્ધ શરૂ થયું ત્યારથી જ ભારત સરકાર અને ભારતના હીરા ઉદ્યોગકારોએ કોઈ પણ રીતે આ યુદ્ધથી દૂર રહી મુસદ્દીભર્યું વલણ અપનાવ્યું છે.
ભારત સરકારે તટસ્થ વલણ અપનાવ્યું અને રશિયા કે યુક્રેન કોઈની તરફેણ કરી નહીં. યુદ્ધમાં ભાગ લીધો નહીં. રશિયાને નારાજ કર્યા વિના મિત્રતા નિભાવી અને યુદ્ધ થવું નહીં જોઈએ તેવી વાતો કરી યુક્રેનને પણ સાચવ્યું.
સુરતના હીરાવાળાઓએ પણ છેલ્લાં બે વર્ષ દરમિયાન રશિયાના હીરાથી અંતર રાખ્યું. છતાં રહી રહીને સુરતના હીરાવાળાની છબી ખરડાવવાના પ્રયાસ થયા છે. તાજેતરમાં યુક્રેનની એજન્સી દ્વારા વોર લિસ્ટ જાહેર કરાયું.
આ વોર લિસ્ટમાં સુરતની સૌથી પ્રતિષ્ઠિત ડાયમંડ કંપની એસઆરકેનું નામ સામેલ કરાયું છે, જે ખરેખર ખૂબ જ નિંદનીય બાબત છે. અહીં પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે યુક્રેનની એજન્સીએ એસઆરકેનું નામ વોર લિસ્ટની યાદીમાં સામેલ કરતા પહેલાં પૂરતી તપાસ કરી હતી.
શું એજન્સી પાસે એસઆરકે વિરુદ્ધના કોઈ પુરાવા છે. એજન્સીએ કોઈ પુરાવા વિના જ એસઆરકેનું નામ લિસ્ટમાં સામેલ કર્યું હોય તો આ ખૂબ જ ગંભીર બાબત છે. આ બાબતે યોગ્ય તપાસ થવી જોઈએ.
જો એસઆરકે વિરુદ્ધ પુરાવા નહીં હોય તો એસઆરકે કંપની અને ભારત સરકારે જે તે એજન્સી વિરુદ્ધ કાયદેસરના પગલાં લેવા જોઈએ. કારણ કે આ એકમાત્ર એસઆરકે કંપનીની પ્રતિષ્ઠા ખરડાવવાનું કાર્ય જ નથી આ આખાય ભારતના હીરા ઉદ્યોગની છબી વૈશ્વિક ફલક પર બગાડવાનું કૃત્ય છે તે કોઈ પણ રીતે સાંખી લેવાય નહીં.
જાણવા મળ્યા મુજબ એસઆર કે કંપની સહિત સુરતના હીરાવાળાઓએ આ આખોય મામલો ભારત સરકારના ધ્યાન પર મૂક્યો છે. હવે ભારત સરકાર આ મામલે શું પગલાં લે છે તે જોવું રહ્યું.
રશિયાએ યુક્રેન પર હુમલો કર્યો ત્યારથી જ પશ્ચિમી દેશો રશિયા પર દબાણ લાવવા માટે રશિયામાં ઉત્પાદિત ચીજવસ્તુઓ પર પ્રતિબંધની વાતો કરી રહ્યું છે. તેમાં મોખરે રશિયાની અલરોસા માઈનીંગ કંપનીના હીરા છે.
અલરોસા વિશ્વની સૌથી મોટી કંપનીઓમાં સામેલ છે. આ માઈનમાંથી નીકળતા હીરા વિશ્વભરમાં વપરાય છે. જી7 દેશો સહિત અનેક પશ્ચિમી દેશો રશિયન ડાયમંડ પર પ્રતિબંધ લાદવા પ્રયાસ કરી રહ્યાં છે ત્યારે યુક્રેનની એક એજન્સીએ રશિયન ડાયમંડ મામલે સુરતની ડાયમંડ કંપનીને ટાર્ગેટ કરતા હીરા ઉદ્યોગમાં ભડકો થયો છે.
રશિયન સરકારી મીડિયા એજન્સી રોઇટર્સ અને ટ્રીબ્યુને તા. 15 સપ્ટેમ્બરના રોજ યુક્રેનની નેશનલ એજન્સી ઓન કરપ્શન પ્રિવેન્શનના એક નિવેદનમાં જાહેર કરવામાં આવેલી યાદીમાં જણાવ્યું હતું કે, કિવ શાસને આ વર્ષે રશિયા સાથે કથિત રૂપે વ્યાપારી વ્યવહારો માટે આંતરરાષ્ટ્રીય યુદ્ધ પ્રાયોજક તરીકે ટોચની ભારતીય હીરા નિકાસકાર કંપની શ્રી રામકૃષ્ણ એક્સપોર્ટ, CK બિરલા ગ્રુપ, હિન્દુસ્તાન યુનિલિવર, પેપ્સીકો સહિતની 39 ટોચની કંપનીઓનું લિસ્ટ જાહેર કર્યું છે. એજન્સીએ સુરતની ડાયમંડ કંપનીને વોર લિસ્ટમાં સામેલ કરતા વિવાદ ઊભો થયો છે.
શ્રી રામકૃષ્ણ એક્સપોર્ટ્સ (SRK)નું વર્ગીકરણ સ્પોન્સર તરીકે આવ્યું. કારણકે યુક્રેને દાવો કર્યો હતો કે કંપનીએ 2021માં ખરીદેલા રફ ડાયમંડના જથ્થાની તુલનામાં 2023માં રશિયા પાસેથી તેની હીરાની ખરીદી લગભગ ત્રણ ગણી થઈ ગઈ છે.
એજન્સીએ દાવો કર્યો હતો કે SRKએ 2023ના પ્રથમ છ મહિનામાં $132 મિલિયનના મૂલ્યના રશિયન હીરા ખરીદ્યા હતા, જ્યારે 2021 દરમિયાન તેણે રશિયામાં $59 મિલિયનના મૂલ્યના હીરા ખરીદ્યા હતા. આ તબક્કે, તે સ્પષ્ટ નથી કે યુક્રેનિયન એજન્સીનું વર્ગીકરણ ભારતીય કંપનીને કેવી અસર કરશે.
નોંધનીય છે કે SRK Exports એ વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી મોટી ડાયમંડ પ્રોસેસિંગ ફર્મ પૈકીની એક છે, જે પશ્ચિમી વૈશ્વિક જાયન્ટ્સ જેમ કે ડી-બીયર્સ, આર્ક્ટિક કેનેડિયન ડાયમંડ કંપની અને રિયો ટિંટો જેવી અન્ય કંપનીઓ પાસેથી કાચા હીરાનું સોર્સિંગ કરે છે, SRK, અન્ય ઘણી ભારતીય હીરા કંપનીઓની જેમ, આ હીરાની નિકાસ કરતા પહેલા તેને કટ એન્ડ પોલિશ્ડ (કાપવા અને પોલિશડ) કરવાના વર્ગીકરણમાં સામેલ છે.
G7 દેશોએ આ વર્ષે હિરોશિમા સમિટમાં એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે તેઓ રશિયામાં ખાણકામ, પ્રક્રિયા અથવા ઉત્પાદિત હીરાના વેપાર અને ઉપયોગને પ્રતિબંધિત કરશે અને હીરાની ઉત્પત્તિને ટ્રેક કરવા માટે ટ્રેસિંગ ટેક્નોલૉજી રજૂ કરશે. રશિયામાંથી ભારતીય હીરાની આયાત
G7 દેશો દ્વારા રશિયન હીરાની નિકાસ પરના નિયંત્રણો, જે ભારતીય-પ્રક્રિયા કરેલા હીરા માટેનું મુખ્ય બજાર છે, તે સંવેદનશીલ ભારતીય કામદારોને અસર કરી રહ્યાં છે, જેમ કે અગાઉ સ્પુટનિક દ્વારા અહેવાલ આપવામાં આવ્યો હતો. ઘણી ભારતીય હીરા કંપનીઓ અને તેમના કામદારો તેમના વ્યવસાયને ટકાવી રાખવા માટે રશિયન આયાત પર નિર્ભર છે.
વાસ્તવમાં, ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ G7 દેશોને વ્યક્તિગત રીતે રશિયન હીરા પરના પ્રતિબંધોથી પરોક્ષ રીતે અસરગ્રસ્ત ભારતીય હીરા ઉદ્યોગના કામદારોની દુર્દશા પર ધ્યાન આપવા વિનંતી કરી છે, જેમ કે ભારતીય વિદેશ પ્રધાન એસ.
જયશંકરે જાહેર કર્યું હતું. ભારતીય વાણિજ્ય મંત્રાલયના ડેટા અનુસાર, આ વર્ષના પ્રથમ છ મહિનામાં રશિયાની ભારતમાં હીરાની નિકાસ વાર્ષિક ધોરણે 35 ટકા વધીને $616 મિલિયન સુધી પહોંચી ગઈ છે.
નવી દિલ્હીએ સતત ધનિક દેશોને એ વાતને પ્રભાવિત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે કે યુક્રેન કટોકટીની સ્પીલઓવર અસરો વિકસિત વિશ્વ કરતાં ગ્લોબલ સાઉથને વધુ અસર કરી રહી છે. યુક્રેનની એજન્સીનો આક્ષેપ છે કે, ભારતીય કંપની રશિયન કંપની અલરોસા પાસેથી કેટલાક રફ હીરાની આયાત કરી રહી છે, જે વોલ્યુમની દ્રષ્ટિએ વિશ્વની સૌથી મોટી હીરા ઉત્પાદક છે.
યુક્રેનની ભ્રષ્ટાચાર નિવારણ માટે નેશનલ એજન્સી (NAPC) અનુસાર, કંપનીની વાર્ષિક આવક $1.3 બિલિયનથી વધુ છે. SRK, રફ હીરા મેળવ્યા પછી, કટિંગ, પોલિશિંગ અને વર્ગીકરણ કરે છે અને પછી તેની નિકાસ કરે છે.
જોકે, SRK રશિયન કંપની અલરોસા પાસેથી કેટલાક રફ હીરાની આયાત કરી શકે છે, જે વોલ્યુમની દ્રષ્ટિએ વિશ્વની સૌથી મોટી હીરા ઉત્પાદક છે. G7 નિયંત્રણ અને બ્લોકચેન સિસ્ટમના ત્રણ સ્તરોનું આયોજન કરી રહ્યું છે જે રફ અને પોલિશ્ડ વસ્તુઓ માટે બે G7 પ્રમાણપત્રો જનરેટ કરશે અને માત્ર ત્યારે જ G7ની અંદર માલસામાનને મુક્તપણે ફરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે.
ભારતીય પોલિશર્સ તેઓ જે ઇચ્છે તે પોલિશ કરી શકે છે પરંતુ રશિયન રત્નોને અલગ કરવાની જરૂર છે. જ્યારે પોલિશ્ડ હીરાને નિકાસ માટે ઓફર કરવામાં આવે છે, ત્યારે ફરીથી ભૌતિક નિરીક્ષણના સંયોજનનો ઉપયોગ કરીને મૂળ રફનો સંદર્ભ આપવામાં આવશે, જેથી ટ્રેસેબિલિટી ડેટા મળી શકે, એવી જ રીતે આફ્રિકન હીરા ઉત્પાદકોને પણ મુક્તિ આપવામાં આવશે. બેલ્જિયમ ઇચ્છતું નથી કે વધારાનો ખર્ચ ગ્રાહકો અને ઝવેરીઓ પર પડે અથવા ભારત જે પત્થરો કાપે છે તેને મર્યાદિત કરે.
યુક્રેને વોર લિસ્ટ કેમ જાહેર કર્યું
રશિયાએ યુક્રેન પર હુમલો કર્યો તે વાતને બે વર્ષનો સમય થયો. હજુ પણ રશિયા દ્વારા યુક્રેનના શહેરો પર હુમલા કરવામાં આવી રહ્યાં છે. આ યુદ્ધ અવિરત ચાલી રહ્યું છે. અમેરિકા સહિતના યુરોપિયન દેશો તરફથી યુક્રેનને મજબૂત સાથ મળ્યો નથી.
રશિયાના ઉત્પાદનો પર પ્રતિબંધોની વાત પણ પોકળ સાબિત થઈ છે. વૈશ્વિક સ્તરે હજુ સુધી રશિયાના ઉત્પાદનો પર અસરકારક રીતે પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો નથી. જી7 દેશો વાતો કરી રહ્યાં છે પરંતુ કોઈ અમલ દેખાતો નથી.
યુક્રેનને ક્યાંયથી સફળતા મળી રહી નથી. ત્યારે હવે યુક્રેને વોર લિસ્ટ જાહેર કરીને રશિયા સાથે વેપાર કરતી કંપનીઓ પર દબાણ ઊભું કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
વોર લિસ્ટમાં કયા દેશની કેટલી કંપનીઓના નામ
યુક્રેનની એજન્સી દ્વારા જે વોર લિસ્ટ જાહેર કરાયું છે તેમાં સૌથી વધુ કંપની ચીનની છે. ચીનની 9 કંપનીઓના નામ આ યાદીમાં સામેલ છે. તે ઉપરાંત યુએસની 7, ગ્રીસની 5, ફ્રાન્સની 4, ભારતની 2, ઈટાલીની 2, ગ્રેટ બ્રિટનની 2, ઓસ્ટ્રિયા, બેલ્જિયન, બર્મુડા આઈલેન્ડ, જર્મની, હંગેરી, સ્વીત્ઝરલેનડ, તુર્કીયે, યુએઈની 1-1 કંપનીઓના નામ ઉછાળવામાં આવ્યા છે.
ભારતમાં લગભગ ત્રણ ચતુર્થાંશ હીરા રશિયામાંથી આવે છે
ભારત હીરાના મુખ્ય ખરીદદારોમાંનું એક છે, મુખ્યત્વે નાના હીરાનો કાચો માલ રશિયામાંથી આવે છે અને વિશ્વનું સૌથી મોટું હીરા ઉત્પાદન કેન્દ્ર છે: વિશ્વના 95% હીરાનું ઉત્પાદન આ દેશમાં થાય છે. લગભગ ત્રણ ચતુર્થાંશ હીરા રશિયામાંથી આવે છે, પરંતુ તેમની સાથે કોઈ સત્તાવાર દસ્તાવેજો નથી જે તેમના મૂળની પુષ્ટિ કરી શકે.
યુક્રેનની એજન્સીએ એવો આક્ષેપ કર્યો છે કે પ્રતિબંધ હોવા છતાં એસઆરકે દ્વારા રશિયા સાથે ડાયમંડના ગુપ્ત સોદા કર્યા છે. વિશ્વના સૌથી મોટા હીરા ખાણકામ કરનાર રશિયન “અલરોસા” સામે એપ્રિલ 2022માં રજૂ કરવામાં આવેલા આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિબંધો હોવા છતાં, SRK એ રશિયન ફેડરેશનમાં હીરા ખરીદવાનું ચાલુ રાખ્યું, કરોડોના કિંમતી પથ્થરોની ખરીદી માટે “ગુપ્ત સોદા” કર્યા છે.
2022માં રશિયાએ 3.8 અબજ ડોલરના હીરાની નિકાસ કરી. પરંતુ તેલના વેચાણથી થતી આવકની તુલનામાં આટલી નજીવી રકમ પણ રશિયન ફૅડરેશન માટે ખૂબ મહત્વ ધરાવે છે, કારણ કે તેઓ તેમને યુક્રેન સામેના યુદ્ધ માટે નાણાં પૂરા પાડવા અને તેની અર્થવ્યવસ્થા જાળવી રાખવાની મંજૂરી આપે છે.
એનએસીપીના વડાએ કહ્યું કે પ્રતિબંધ હોવા છતાં વિદેશી કંપનીઓ રશિયા સાથે વેપાર ચાલુ રાખ્યો છે…
એનએસીપીના પ્રમુખ એલેક્ઝેન્ડર નોવિકોવે કહ્યું કે, “પ્રતિબંધો હોવા છતાં અનેક વિદેશી કંપનીઓએ રશિયા સાથે વેપાર ચાલુ રાખ્યો છે. તેવો હવે વિશ્વના ચેક લિસ્ટમાં સામલે થઈ ગઈ છે. આતંકવાદી સંગઠનો, છેતરપિંડી વગેરે સાથેના સંબંધોની સમીક્ષા કરવામાં આી રહી છે. જે કંપનીઓ યુદ્ધનો સામનો કરી રહી છે તે વ્યક્તિગત અને કોર્પોરેટ ફાઇનાન્સની તેમની મફત ઍક્સેસમાં મર્યાદિત રહેશે.”
Disclaimer : This information has been collected through secondary research and Diamond City Newspaper is not responsible for any errors in the same.
______________________________________________________
ડાયમંડ સિટી પર ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, બિઝનેસ સહિતના હીરા ઉદ્યોગના તમામ સમાચાર વાંચો. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ.
FACEBOOK | TWITTER | TELEGRAM | PINTEREST | LINKEDIN | INSTAGRAM
