DIAMOND CITY NEWS, SURAT
ભારતની એકમાત્ર લિસ્ટેડ ગોલ્ડ માઈન કંપની ડેક્કન ગોલ્ડ માઈન્સ લિ. તાજેતરના સોનાના રેકોર્ડ ઉછાળા વચ્ચે મુખ્ય પ્લેયર તરીકે ઉભરીને બહાર આવી છે. આ કંપની વર્ષ 2023-24થી કાર્યરત છે. બુલિયન એક્સપર્ટ સંજીવ એરોલે તાજેતરમાં ચાર્લ્સે દેવેનિશનો ઇન્ટરવ્યુ લીધો, જે છ દાયકાથી વધુનો અનુભવ ધરાવતા અનુભવી ઉદ્યોગ નિષ્ણાત છે. ડેક્કન ગોલ્ડ માઈન્સના સ્થાપક અને ઉદ્દઘાટન ચૅરમૅન દેવનિશ ભારતના સોનાના ખાણ ઉદ્યોગને પુનર્જીવિત કરવા અને તેના આર્થિક વિકાસને વેગ આપવાના કંપનીના મિશન અંગે આ ઈન્ટરવ્યુમાં પ્રકાશ ફેંક્યો હતો.
ઘણીવાર એવું કહેવાય છે કે કોઈપણ ક્ષેત્રમાં ટોચ પર પહોંચવું એ ટોચ પર સ્થાન જાળવી રાખવા કરતાં વધુ સરળ છે. નોવાક જોકોવિચ 418 અઠવાડિયા સુધી ATP ટ્રીની ટોચ પર રહ્યો હતો. જોકે, રોજર ફેડરર સતત 237 અઠવાડિયા સુધી ટોચના સ્થાને રહ્યો હતો. એક રીતે સોનું પણ કીમતી ધાતુઓના ઝાડ ઉપર તેના સ્થાન માટે દોડી રહ્યું છે. તાજેતરના સમયમાં સોનું રોલ પર રહ્યું છે કારણ કે તે ખરેખર ઘણી વાર નવી ઊંચી સપાટીને સ્કેલ કરે છે.
કેટલાંક મહત્ત્વના મુદ્દાઓ અંગે વિચારો તો 28 મી ડિસેમ્બર, 2023ના રોજ સોનાએ તેનો અત્યાર સુધીનો સૌથી વધુ લંડન પીએમ ફિક્સ $2,078.40 પ્રતિ ઔંસ રેકોર્ડ કર્યો હતો. જોકે, મહિનાની શરૂઆતમાં તા. 4 ડિસેમ્બરે પીળી ધાતુ ઇન્ટ્રા-ડે પ્રતિ ઔંસ $2,150ની ખૂબ નજીક હતી. ત્યારથી સોનું પ્રતિ ઔંસના સ્તરે $2,000 થી ઉપર રહ્યું છે. ફેબ્રુઆરીના મધ્યમાં થોડા દિવસો માટે ગગડયું હતું. પછી 21મી માર્ચ 2024ના રોજ સોનાએ નવો રેકોર્ડ બનાવ્યો હતો અને ઓલ-ટાઇમ હાઈ $2,210.65 પ્રતિ ઔંસ, લંડન એએમ એ ફિક્સ કરી હતી.
ઐતિહાસિક રીતે પણ સોનાએ બાકીની કિંમતી ધાતુઓની ‘ગેંગ’ને પાછળ છોડી દીધી છે. 1980માં સોનાએ ઔંસ દીઠ 850 ડોલરની તેની તે સમયની સર્વકાલીન ઊંચી સપાટી બનાવી હતી. 2011માં આવો તે વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં સોનાએ $1,926 પ્રતિ ઔંસની નવી ઓલ-ટાઇમ હાઈ સ્કેલ કરી હતી. થોડી અડચણો હોવા છતાં સોનાએ રૂટીનની બાબત તરીકે નવી ઊંચી સપાટી નોંધાવીને કિંમતી ધાતુઓના બજાર પર તેની પકડ જાળવી રાખી છે. વિડંબના એ છે કે, બાકીની કિંમતી ધાતુઓ તેમનો ઘણો સુધારો કરવામાં નિષ્ફળ રહી છે. વાસ્તવમાં, વર્તમાન ભાવ સ્તરો પર, ચાંદી અને પ્લૅટિનમ બંને તેમના સંબંધિત ટોચના સ્તરે $50 પ્રતિ ઔંસ (1980 અને 2011) અને પ્લૅટિનમ માટે $2,200 પ્રતિ ઔંસ (2008) કરતાં ઓછામાં ઓછા 50% છૂટ છે. પેલેડિયમ સૌથી વધુ ફટકો પડ્યો છે કારણ કે તે હવે તેની ટોચ પર $3,440 પ્રતિ ઔંસના એક તૃતીયાંશ સ્તરે છે જે થોડા વર્ષો પહેલા યુક્રેન યુદ્ધ ફાટી નીકળ્યા પછી તેને માપવામાં આવ્યું હતું.
સામાન્ય રીતે જ્યારે પણ ધાતુઓ/ખનિજોની કિંમતો ખૂબ ઊંચા સ્તરે જાય છે ત્યારે પરિણામે શેરના ભાવમાં વધારો થાય છે. ખાણકામ કંપનીઓ માટે વધુ આવક અને શેરધારકો માટે ડિવિડન્ડ જોવા મળે છે. તદુપરાંત, જેમ જેમ કોઈપણ કંપનીમાં અનામતો વધે છે ત્યાં માત્ર હાલની ખાણોમાં ઉત્પાદન વધારવા માટે જ નહીં પણ નવી માઇનિંગ ડિપોઝિટની શોધખોળ કરવા માટે ખાણકામની પ્રવૃત્તિમાં વધારો થાય છે. આ એક વૈશ્વિક ઘટના છે અને ધાતુઓ/ખનિજના ભાવમાં તેજી દરમિયાન થાય છે. જોકે, ભારત એક અપવાદ છે કારણ કે મોટાભાગની વિદેશી ખાણ કંપનીઓએ ભારતીય કિનારો છોડી દીધો છે કારણ કે તેઓ જમીન પર પ્રવર્તમાન પરિસ્થિતિઓ તેમજ વિકૃત માઇનિંગ નીતિમાં કામ કરવામાં અસમર્થ હતા. કોલાર ગોલ્ડ ફિલ્ડ્સ લાંબા સમયથી બંધ થઈ ગઈ છે અને હુતી માઈન્સે 2022માં માત્ર 1,200 કિલો સોનાનું ઉત્પાદન કર્યું હતું.
તો શું કિંમતી ધાતુઓ અને હીરા માટે ખાણકામના મોરચે બધું ખોવાઈ ગયું છે? કોઈ આશા છે? 2003-04માં ડેક્કન ગોલ્ડ માઇન્સ લિમિટેડ દેશમાં એકમાત્ર લિસ્ટેડ ગોલ્ડ માઇનિંગ કંપની છે. તેના સ્થાપક અને પ્રથમ અધ્યક્ષ ચાર્લ્સ ઈ. ઈ. દેવનિશ હતા. તે જ્વેલરી, બુલિયન, ખાણકામ અને સંલગ્ન ક્ષેત્રોમાં 60 વર્ષથી વધુનો અનુભવ ધરાવતા ઓસ્ટ્રેલિયન નાગરિક છે. તેઓ લગભગ 30 વર્ષથી ભારતમાં રોકાયેલા છે અને ભારતને વિશ્વની ટોચની અર્થવ્યવસ્થા બનાવવા માટે સોનાની ખાણકામ અને કિંમતી ધાતુઓ અને હીરાની ખાણકામ પ્રત્યે ઉત્સાહી છે, જેમ કે 2000 વર્ષ પહેલાં સમ્રાટ અશોકના શાસનકાળ દરમિયાન થયું હતું.
તે આર્ગાઈલ હીરાના વેચાણનો પોતાનો અનુભવ પણ ટેબલ પર લાવે છે. તદુપરાંત, તે આર્ગાઈલ ગુલાબી હીરાનું માર્કેટિંગ કરનાર પ્રથમ જ્વેલર હતા અને તેના પહેલાના દિવસોમાં આર્ગાઈલને આગળ ધપાવી હતી. દેવેનિશ દ્રઢપણે માને છે કે કર્ણાટકથી આંધ્ર પ્રદેશ સુધીનો ખાણકામનો પટ્ટો ખનિજોથી સમૃદ્ધ છે. તેમાં સોનાનો ભંડાર રહેલો છે. તેમણે વારંવાર પુનરોચ્ચાર કર્યો છે કે ભારતના સમૃદ્ધ ખનિજ સંસાધનોમાંથી 95% ભૂગર્ભમાં ટેપ થવાની રાહ જોઈ રહ્યું છે. તેમણે તેમનો મોટાભાગનો સમય અનુગામી સરકારોને અને ખાસ કરીને અમલદારશાહીને મનાવવા માટે ફાળવ્યો છે, જેના માટે તેઓ 7 વર્ષ સુધી દિલ્હીમાં રહ્યા અને નોર્થ બ્લોકને મનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો. તેણે હવે 2024માં વ્યાપારી ઉત્પાદન શરૂ કરવા માટે એપીની જોન્નાગીરી ખાણો પર આશા રાખી છે. દેવેનિશની ભારત પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતા પર સવાલ ઉઠાવી શકાય નહીં. તેઓ હાલમાં ઓસ્ટ્રેલિયન ઇન્ડિયન રિસોર્સિસ લિમિટેડના ચૅરમૅન છે.
ભારતમાં સોનાના ખાણકામ ઉદ્યોગ સામેના વિવિધ મુદ્દાઓ પર દેવેનિશના મંતવ્યો નીચે આપેલ છે. સમયાંતરે તેમની સાથે ફોન પર, મેસેજિંગ અને ઈમેલ એક્સચેન્જ દ્વારા વિવિધ વાતચીત દ્વારા જવાબો મેળવવામાં આવ્યા છે:
તમે લગભગ ત્રીસ વર્ષથી ભારતમાં છો. તમને આટલા લાંબા સમય સુધી શું રોકી રાખે છે?
ચાર્લ્સ ડેવેનિશ : હા, હું થોડો સ્વપ્નદ્રષ્ટા છું પણ જ્યારે હું જોઉ છું કે સમ્રાટ અશોકે 2000 વર્ષ પહેલાં ભારતમાં શું મેળવ્યું હતું તે ખરેખર અદ્દભુત હતું અને તે પણ ‘ફોર્સ ઓફ આર્મ્સ’ વિના. આ કોઈ આક્રમણ કે લૂંટ અને લૂંટની વાર્તા ન હતી પરંતુ એક એવા વ્યક્તિની હતી જેણે ખાણકામ અને કૃષિ બંનેનું જ્ઞાન ખૂબ જ ઉચ્ચ સ્તરે વિકસાવ્યું હતું અને તે પછી અફઘાનિસ્તાન, બર્મા, કંબોડિયા, ઇન્ડોનેશિયા વગેરે જેવા સ્થળોએ ગયો હતો અને વિશ્વની સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા ઊભી કરી હતી. નોંધપાત્ર રીતે તે બધું સોના, હીરા અને મસાલા પર આધારિત હતું. તદુપરાંત, તે સમયની ટેક્નોલૉજી આધુનિક ભારતમાં આજે આપણે જે વિકસિત કરી છે તેના જેવી કંઈ ન હતી અને તેથી આપણી પાસે એક વિશાળ તકનીકી ફાયદો છે.
શું તમને લાગે છે કે આ દિવસ અને યુગમાં તે શક્ય છે? યુએસપી શું હશે?
ચાર્લ્સ ડેવેનિશ : આપણી પણ એવી સ્થિતિ છે કે ભારતની ઓછામાં ઓછી 95% ખનિજ સંપત્તિ હજુ પણ જમીનમાં ધરબાયેલી છે. આપણી પાસે મધ્યમ વર્ગના ભારતીયોની વિશાળ વસ્તી અંદાજે 300 મિલિયન છે જેઓ સોનાને ખૂબ પ્રેમ કરે છે. ક્રિકેટના બોલનો જુગાર રમવામાં આવે છે અને લોટરી લાગે છે. પછી અમારી પાસે BSE છે અને જે સરળતાથી વિશ્વનો સૌથી મોટો માઇનિંગ જુગાર કેસિનો બની શકે છે. અમારી પાસે વિશ્વ કક્ષાની તકનીકી કુશળતા પણ છે. જો આપણે આ બધાને એક બુદ્ધિશાળી ખનિજ નીતિ સાથે જોડીએ તો ભારત સરળતાથી આર્થિક રીતે વિશ્વ પર ફરીથી શાસન કરી શકે છે જેમ કે અશોકે વર્ષો પહેલા કર્યું હતું.
રસ્તાના અવરોધો શું છે?
ચાર્લ્સ ડેવેનિશ : મારો તમને પ્રશ્ન એ છે કે ભારતીયો પાસે લગભગ 25,000 ટન ભૌતિક સોનું છે. તે જાણીને અત્યાર સુધીની કોઈપણ સરકારો, વર્તમાન પીએમ પણ વ્યક્તિઓ વચ્ચેના આ વિશાળ હોલ્ડિંગને કેમ ટેપ કરી શક્યા નથી. આમાંનું મોટા ભાગનું સોનું બિનહિસાબી બુલિયન હોવાથી મુખ્ય પ્રવાહના અર્થતંત્રમાં તે બધું મેળવવા માટે ટેક્સ મોરેટોરિયમ અને અન્ય પ્રોત્સાહનો અને રાહતો ઓફર કરવા છતાં શા માટે અનુગામી સરકારો નિષ્ફળ રહી છે. હવે હું મુખ્યત્વે બ્રાઈડલ ગોલ્ડની નહીં પણ બુલિયનની વાત કરું છું કે જે ટેક્સ ચૂકવ્યા વિના રોકડ વ્યવહારો દ્વારા હસ્તગત કરવામાં આવ્યું છે અને ક્યાંક તિજોરીમાં બેઠું છે જેનો ઉપયોગ થતો નથી.
શું તમારી પાસે ભારતમાં સોનાની ખાણકામ માટે નાણાકીય ભંડોળ મેળવવા માટેની કોઈ યોજના છે?
ચાર્લ્સ ડેવેનિશ : સંભવતઃ ભારત માટે ગોલ્ડ બુલિયન રોયલ્ટી ફંડની રચના જે સોનાની ખાણોના નિર્માણ માટે ભૌતિક સોનું ધિરાણ આપે છે તે આ ગૂંચવણભર્યા મુદ્દાને હલ કરવાનો માર્ગ છે. કારણ કે, મોટાભાગની વિદેશી સોના અને હીરાની ખાણકામ કરતી કંપનીઓએ ભારતીય કિનારો છોડી દીધો છે, તેથી ભારતે પોતાનો બચાવ કરવો પડશે. આ ગોલ્ડ લોન પછી ખાણના ભૌતિક સોનાના ઉત્પાદનમાંથી ચૂકવવામાં આવે છે. તદુપરાંત, રોયલ્ટી ફંડ ખાણના જીવન માટે રોયલ્ટી પાછી મેળવે છે અને રોકાણકારને એવી સંપત્તિ પર દર વર્ષે સુરક્ષિત ડિવિડન્ડ મળે છે જે હવે નિષ્ક્રિય નથી.
ગોલ્ડ બુલિયન રોયલ્ટી ફંડની આ વિભાવનાને વિસ્તૃત કરી શકશો?
ચાર્લ્સ ડેવેનિશ : ભારત માટે અંતિમ લાભદાયી વ્યાપાર સોદો ગોલ્ડ ફંડ હોઈ શકે છે, જે ભારતના “બિલિયન્સ બ્લેક ગોલ્ડ ડોલર્સ”ને એકત્ર કરે છે. આ ખ્યાલ મારા મગજમાં ઘણા વર્ષોથી છે અને મને લાગે છે કે જો યોગ્ય લોકો સાથે મળીને કામ કરે તો ભારત માટે મોટી વસ્તુઓ થઈ શકે છે. જમીનમાં સાબિત સોનાના સંસાધનોને ધિરાણ આપવા માટે માઇનિંગ હેતુ માટે ગોલ્ડ લોન સૌપ્રથમ ઓસ્ટ્રેલિયામાં વિકસાવવામાં આવી હતી. રિઝર્વ બેંક ઑફ ઓસ્ટ્રેલિયા પાસેથી સોનું ઉધાર લેવામાં આવ્યું હતું, અને પછી તેને બજારમાં વેચવામાં આવ્યું હતું અને વેચાણમાંથી આવતા નાણાંનો ઉપયોગ ખાણ બનાવવા માટે કરવામાં આવ્યો હતો. રિઝર્વ બેંકને ગોલ્ડ લોનની પરત ચૂકવણી પછી નવી ખાણમાંથી ભાવિ સોનાના ઉત્પાદનમાંથી કરવામાં આવે છે. રિઝર્વ બૅન્ક ઑફ ઓસ્ટ્રેલિયા પણ જીતી ગયું કારણ કે તેને બિન-કમાણી કરતી ગોલ્ડ એસેટને ધિરાણ માટે લગભગ નાનું વ્યાજ મળ્યું હતું.
જેમ કે તમામ સંબંધિતોએ તમામ ગેરકાયદેસર બ્લેક ગોલ્ડને ફરી ચલણમાં લાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે અને નિષ્ફળ ગયો છે. વધુ સમજદાર અભિગમ એ રોયલ્ટી ગોલ્ડ ફંડની સ્થાપના હોઈ શકે છે જે ભારતમાં કાયદેસર/ગેરકાયદેસર રીતે રાખેલા તમામ સોનામાંથી બનાવવામાં આવશે. આવા સોનાના ધારકોને ભાવિ સોનાની ખાણોમાં ભાગ લેવા માટે પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ. તે પછી, તે સોનાને બદલામાં રોયલ્ટી ગોલ્ડ ફંડ દ્વારા સેંકડો નવી ભારતીય સોનાની ખાણોને ધિરાણ અને વિકાસ માટે એકત્રિત કરી શકાય છે.
કારણ કે, ભારત માટે બહાર નીકળવાનો એકમાત્ર રસ્તો એ છે કે સેંકડો નાની કારીગરીવાળી સોનાની ખાણોની ચીની પેટર્નને અનુસરવી જે પછી BSE પર સૂચિબદ્ધ થઈ શકે. તે જ સમયે ભારત ગોલ્ડ લોન માટે સફળ અને સારી રીતે સાબિત થયેલ ઓસ્ટ્રેલિયન મોડલ અપનાવી શકે છે. ઓસ્ટ્રેલિયાએ ખૂબ જ સફળ કરમુક્ત સોનાની ખાણકામ ઉદ્યોગનું નિર્માણ કર્યું પરંતુ તેને થોડી સર્જનાત્મક વિચારસરણી અને મૂળભૂત માનવ લોભને સમજવા માટે થોડો સરળ તર્ક પણ જરૂરી હતો.
તેનાથી ભારતને એકંદરે કેવી રીતે ફાયદો થઈ શકે?
ચાર્લ્સ ડેવેનિશ : ભારત માટે મોટો ફાયદો એ સોનાની આયાતમાં મોટા ઘટાડાનું પરિણામ હશે, કારણ કે નવું “ભારતીય બ્લેક ગોલ્ડ” બજારમાં ફરવા માંડશે. ભારત માટે એકમાત્ર સૌથી મહત્ત્વનો ફાયદો એ છે કે સેંકડો નવી જુનિયર સ્ટાર્ટઅપ કંપનીઓને ફાઇનાન્સ કરવાની ક્ષમતા કે જે ડેક્કન ગોલ્ડ માઇન્સ લિમિટેડની જેમ BSE પર સૂચિબદ્ધ થઈ શકે છે અને તે જ સમયે સોનાની આયાતની જરૂરિયાતને ઘટાડવામાં મદદ કરશે. આ નાની જુનિયર કંપનીઓ પછી ભારતીય ખાણકામ અને ખનિજ સંશોધનની જગ્યા પર ઈજારો આપવાનું શરૂ કરી શકે છે, અને આમ કરવાથી ભારતની ખનિજ સંપત્તિના નિયંત્રણને રિયો ટિંટો વગેરે જેવા મોટા વિદેશી માઇનિંગ કોર્પોરેટ્સને જતું અટકાવી શકે છે.
આ ઓસ્ટ્રેલિયન મોડેલથી કેવી રીતે અલગ હશે?
ચાર્લ્સ ડેવેનિશ : ઓસ્ટ્રેલિયાએ તેની ખનિજ સંપત્તિ પરનું નિયંત્રણ મોટા વિદેશી કોર્પોરેટ્સને વેંચી દીધું છે. આના માટે મજબૂત રાજકીય ઈચ્છાશક્તિ અને નેતૃત્વની જરૂર પડશે જેની પાસે થોડી દ્રષ્ટિ હોય અને તે સરકારી અમલદારશાહીનો સામનો કરવા તૈયાર હોય. અમારે હવે જરૂર છે રિકોનિસન્સ પરમિટ RPs અને પ્રોસ્પેક્ટિંગ લાઈસન્સ – PL ને સંશોધન માટે પુનઃસ્થાપિત કરવા અને તમામ નવી અરજીઓ IBM મારફત ઓનલાઈન કરવાની છે કારણ કે તેમની પાસે પહેલેથી જ તમામ એપ્લિકેશન ડેટા છે.
અરજીઓ ફર્સ્ટ ઈન ટાઈમ સિસ્ટમ પર આધારિત હોવી જોઈએ અને ફક્ત સરળ કોઓર્ડિનેટ્સનો ઉપયોગ કરીને અને તાત્કાલિક બિન-રિફંડપાત્ર ઍપ્લિકેશન ફીની ચુકવણી જે ડેબિટ કાર્ડનો ઉપયોગ કરીને કરી શકાય છે તેનો ઉપયોગ કરીને ઑનલાઇન માટે અરજી કરવી જોઈએ. અરજીની સંપૂર્ણ પ્રક્રિયા કરવા માટે જરૂરી મહત્તમ સમય એક મહિનો હોવો જોઈએ.
ગોલ્ડ ફંડ ખાણના જીવન માટે રોયલ્ટી ફી આકર્ષશે અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં BSE-લિસ્ટેડ માઇનિંગ કંપનીમાં ઇક્વિટી પણ મેળવી શકે છે. હું આ વિષય પરના કોઈપણ તેજસ્વી વિચારોનું સ્વાગત કરું છું જે અમારા પ્રતિષ્ઠિત નેતાઓના રસને આકર્ષવામાં મદદ કરી શકે.
શું તમે હજુ પણ ભારતીય સોનાની ખાણ ઉદ્યોગ વિશે આશાવાદી છો?
ચાર્લ્સ ડેવેનિશ : તાજેતરના સમાચાર કે કેન્દ્રએ રાજ્યોને રોયલ્ટી ઉપર અને તેનાથી વધુ કર વસૂલવાનો વિરોધ કર્યો હતો અને તે પણ સુપ્રિમ કોર્ટમાં આ આધાર પર કે તે ખાણકામમાં એફડીઆઈને અવરોધે છે અને ભારતીય ખનિજોને મોંઘા અને વૈશ્વિક બજારોમાં ઓછી સ્પર્ધાત્મક બનાવશે, વેપાર ખાધમાં વધારો કરશે અને રાજ્યોમાં ત્રાંસી આર્થિક વૃદ્ધિમાં પરિણમે છે, જે ભારતમાં ખનિજોના ખાણકામમાં તાજી હવાના શ્વાસ સમાન છે. આ મને આશા આપે છે!
છેવટે, દેવેનિશ માને છે કે બોટમ-અપ ડેવલપમેન્ટ એ ભારતનો મંત્ર હોવો જોઈએ, વર્તમાન ટોપ-ડાઉન નહીં. સમગ્ર જ્વેલરી ઉદ્યોગ માટે તેમનો સ્પષ્ટ આહવાન છે કે બોર્ડ પર આવવાનું છે, વાડ પર બેસવાનું નથી. તે કહીને સહી કરે છે, “કોણ જાણે, આપણે નવા અશોક યુગની શરૂઆત કરી શકીએ.”
ઇન્ટરવ્યુ સૌજન્ય : GJEPC, Solitaire
______________________________________________________
Disclaimer : This information has been collected through secondary research and Diamond City Newspaper is not responsible for any errors in the same.
ડાયમંડ સિટી પર ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, બિઝનેસ સહિતના હીરા ઉદ્યોગના તમામ સમાચાર વાંચો. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ.
FACEBOOK | TWITTER | TELEGRAM | PINTEREST | LINKEDIN | INSTAGRAM | WhatsApp
