DIAMOND CITY NEWS, SURAT
સ્ત્રી એવી પાવર હાઉસ છે જે ઘરના કામ પણ કરી શકે, અવકાશમાં પણ જઈ શકે, વિમાન પણ ઉડાવી શકે, ટ્રેન પણ ચલાવી શકે અને કોર્પોરેટ કંપનીમાં ઉચ્ચ હોદ્દો પણ મેળવી શકે.
આજે એક એવી મહિલાની વાત કરવી છે જેમણે એક એવો ઉદ્યોગમાં ટોચનો હોદ્દો મેળવ્યો જેમાં હંમેશા પુરૂષોનું વર્ચસ્વ રહ્યું છે જ્યારે એક મહિલાએ તેમાં પગ મૂકવાનું અને જવાબદારી સંભાળી પછી ઉદ્યોગમાં એ મહિલાને કારણે ઘણો બદલાવ આવ્યો.
એમને કારણે હજારો મહિલાઓને જેમ એન્ડ જ્વલેરી ઉદ્યોગમાં આવવાની પ્રેરણા મળી. તેઓ આ ઉદ્યોગમાં આવનારા પ્રથમ મહિલા છે.
ડાયમંડ સિટીની ‘વ્યક્તિ વિશેષ’ કોલમમાં સુશ્રી નિરૂપા ભટ્ટ વિશે વાત કરી શું જેઓ Gemological Institute of America (GIA) ઇન્ડિયાના ભૂતપૂર્વ મેનેજિંગ ડિરેક્ટર અને જેમ્સ અને જ્વેલરી ઉદ્યોગના સલાહકાર, બિઝનેસ કોચ અને વ્યૂહાત્મક સલાહકાર છે અને હીરા અને જ્વેલરીની દુનિયામાં સમૃદ્ધ બેકગ્રાઉન્ડ ધરાવે છે.
નિરૂપાને ભણાવવાનો શોખ હતો, પરંતુ નિયતિ તેમને જેમ એન્ડ જ્વેલરી ઉદ્યોગમાં લઇ ગઇ અને તેમણે તેમની ક્ષમતા સાબિત કરીને બતાવી. નિરૂપા ભટ્ટને ભારતીય જેમ્સ અને જ્વેલરી ઉદ્યોગમાં કોઈ પરિચયની જરૂર નથી.
ઉદ્યોગના લોકો તેમને સારી રીતે ઓળખે છે. પરંતુ જે લોકો જેમ એન્ડ જ્વલેરી સાથે સંકળાયેલા નથી તેમણે નિરૂપા ભટ્ટની જર્ની જાણવા જેવી છે. તેમણે તેમના જીવન, કારકિર્દી, પડકારો અને શીખવાની વાત યાદ કરી.
- એન્જિનિયર ફેમિલીમાંથી આવતા નિરૂપા ભટ્ટના પરિવારમાંથી કોઇ પણ દૂર દૂર સુધી જેમ એન્ડ જ્વેલરી ઉદ્યોગ સાથે જોડાયેલું નહોતું.
- નિરૂપાનું સપનું આર્મ્ડ ફોર્સમાં અધિકારી બનવાનું અથવા શિક્ષિકા બનવાનું હતું, પરંતુ નિયતિ તેમને જેમ એન્ડ જ્વેલરી ઉદ્યોગમાં લઇ આવી
- માત્ર 4 વર્ષની વયે પિતાની છત્રછાયા ગુમાવી દીધેલી, પરંતુ માતાએ મજબુત મનોબળ પુરું પાડ્યું
- જેમ એન્ડ જવેલરી ઉદ્યોગમાં તેમણે વુમન જ્વેલરી એસોસીયેશનની પણ સ્થાપના કરેલી
નિરૂપા ભટ્ટ, મુંબઈમાં એક ગુજરાતી પરિવારમાં જન્મેલાં, પરંતુ નિરૂપા માત્ર 4 વર્ષના હતા ત્યારે તેમણે પિતાની છત્રછાયા ગુમાવી દીધેલી. તેમના પિતા મરીન એન્જિનિયર હતા.
જાણીતા બ્રિટિશ બિઝનેસ વુમન Anita Roddickએ કહેલું છે કે, आप जो भी करें, अलग रहें – यही सलाह मेरी माँ ने मुझे दी थी, और मैं एक उद्यमी के लिए इससे बेहतर सलाह के बारे में नहीं सोच सकती। अगर आप अलग हैं, तो आप सबसे अलग दिखेंगे। આ વાત નિરૂપા ભટ્ટને પણ લાગે વળગે છે.
તેમના માતા એક સ્ટ્રોંગ વુમન હતા અને પ્રતિકુળ સંજોગોમાં પણ માતાએ સંતાનોનું પાલન પોષણ કર્યું એટલું જ નહીં, પરંતુ તેમના સપના સાકાર કરવા માટે પ્રોત્સાહિત પણ કર્યા.
નિરૂપાએ કહ્યું, માતાએ એક વાત શિખવાડેલી જે જિંદગીમાં દરેક તબક્કે કામ લાગી. માતાએ કહેલું કે કોઇ પણ પરિસ્થિતિ આવે ડરવાનું નહીં.
માતા પાસેથી શિસ્તની તાલીમ મળી અને એ પછી નેશનલ કેડેટ કોર્પ્સ (NCC)માં મારી તાલીમ અને સિનિયર અંડર ઓફિસર બનવાથી, પ્રજાસત્તાક દિવસની પરેડ અને રાષ્ટ્રીય શિબિરોમાં ભાગ લેવાથી મને મારામાં આત્મવિશ્વાસ આવ્યો.
સ્ટીરિયોટાઇપ્સથી પોતાને અલગ પાડવું એ કોઈ સરળ કાર્ય નથી, પરંતુ નિરૂપાએ હંમેશા તેમના કામને પોતાને માટે બોલવા દીધું છે. મોટા પાયે ઉદ્યોગનું કલ્યાણ સુનિશ્ચિત કરવાના એક જ ઉદ્દેશ્ય સાથે તેમણે સખત મહેનત કરી છે.
નિરૂપા ભટ્ટને જેમ એન્ડ જ્વેલરી મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપની GIAમાં નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. જેમાં તેઓ તેમની લીડરશીપ ભૂમિકા માટે જાણીતા છે. તેઓ એક એન્જિનિયરિંગ પરિવારમાંથી આવે છે અને G.I.A. આ પહેલા તેમણે ક્યારેય ઇન્ડસ્ટ્રીમાં કામ કર્યું ન હતું. તે પ્રશંસનીય સિદ્ધિઓ સાથે પ્રેરણાદાયી મહિલા છે.
Gemological Institute of America (GIA)માં કયારે જોડાયા?
જેમોલોજિકલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ અમેરિકા (GIA) એ કેલિફોર્નિયાના કાર્લસબેડમાં આવેલી નોન-પ્રોફિટ સંસ્થા છે. તે જેમ એન્ડ જ્વેલરી ઉદ્યોગનાના ક્ષેત્રમાં સંશોધન અને શિક્ષણ માટે સમર્પિત છે.
નિરૂપાએ કહ્યું કે, વર્ષ 2008માં, ભારત અને મધ્ય પૂર્વ માટે મેનેજિંગ ડિરેક્ટર તરીકે અમેરિકાની જેમોલોજીકલ ઈન્સ્ટિટ્યૂટમાં મારી નિમણૂક થઇ. GIAમાં તેમના સમય દરમિયાન, તેમણે શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓનો વિસ્તાર કર્યો, તેમની હાજરીને મજબૂત બનાવી.
એક મહિલા શું કરી શકે તે વાત મેડમ ભટ્ટે સાબિત કરી બતાવી. નિરૂપા ભટ્ટને તેમના કાર્ય માટે ઘણા પ્રતિષ્ઠિત પુરસ્કારોથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. નિરૂપા હંમેશા GIAના ડેવલપમેન્ટ માટે કમિટેડ રહ્યા.
જેમ એન્ડ જ્વલેરીના ક્ષેત્રમાં પગ પેસારો કરનારા નિરૂપા પ્રથમ મહિલા હતા અને એ પછી ભારતમાં વુમન જ્વેલરી એસોસિએશનની સ્થાપના કરી, જે દર્શાવે છે કે તેણી તેની કારકિર્દીમાં અને અન્યત્ર કેટલી શક્તિશાળી રહી છે.
પ્રોફેશનલ અને ઇનોવેશન પ્રત્યે નિરૂપાનો અભિગમ, તેમજ બધા સાથે માયાળુ વર્તાવ અને હંમેશા શીખવા માટે તૈયાર હોવાને કારણે તેણીને અપાર ક્ષમતાની મહિલા બનાવી. એમ કહેવું ખોટું નહી હોય કે નિરૂપા જેમ એન્ડ જ્વલેરી ક્ષેત્રના ‘રીઅલ ડાયમંડ’ છે
પુરુષ પ્રભુત્વ ધરાવતા જેમ એન્ડ જ્વેલરી ઉદ્યોગમાં કેવી રીતે આવવાનું થયું?
મેડમ ભટ્ટે કહ્યું કે, મારું સપનું તો આર્મ્ડ ફોર્સમાં અધિકારી બનવાનું હતું. પરંતુ તે સમયે મહિલા અધિકારીઓની કોઈ ભરતી થતી નહોતી. તેથી, મે મારી કારકિર્દી શિક્ષણ તરફ વાળી અને એક શિક્ષક તરીકેનો મારો કાર્યકાળ ખૂબ જ પરિપૂર્ણ હતો, કારણ કે આમાં મને બે વસ્તુઓ કરવા મળી જે મને સૌથી વધુ ગમતી હતી, શીખવું અને શીખવવું!
આ પછી મેં એક્સપોર્ટ બિઝનેસમાં આસિસ્ટન્ટ તરીકે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. જે કંપની હસ્તકલા અને ઈલેક્ટ્રીકલ્સમાં સક્રિયપણે સામેલ હતી. આ જોબે મને મારી ક્ષિતિજોને વિસ્તારવાની તક આપી, કારણ કે આ નોકરીમાં મને મુસાફરી કરવાની અને રિસર્ચ કરવાની નવુ નવું જાણવાની તક મળી હતી.
એ પછી હું બોમ્બે મેનેજમેન્ટ ચૅમ્બરમાં જોડાઈ અને ત્યારબાદ મુંબઈમાં સ્વિડિશ ટ્રેડ ઓફિસમાં નોકરી મેળવી. આ પણ મારી જિંદગીને ઘડનારું મોટું પ્લેટફોર્મ બન્યુ હતું. કારણ કે આ જોબમાં મને ઓલરાઉન્ડર તરીકે સ્થાપિત કરી હતી. સ્વિડિશ ટ્રેડ ઓફિસમાં વિતાવેલા સમયને કારણે Argyle, ખાતે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવવામાં આવી, જ્યાં સૌ પ્રથમ જેમ એન્ડ જ્વેલરીના ક્ષેત્રમાં એન્ટ્રી થઇ. Argyle એ જાણીતી ડાયમંડ માઇનીંગ કંપની છે.
જેમ્સ એન્ડ જ્વેલરી ઉદ્યોગમાં નિરૂપા ભટ્ટની સફર સ્વયંભૂ શરૂ થઈ. જો કે, તેમની હિંમત અને હંમેશા નવુ કરવાની વિચારધારાને કારણે નોંધપાત્ર કારકિર્દી વિકસિત થઈ. તેણીના સમગ્ર જીવનકાળ અને કારકિર્દી દરમિયાન, તેણીએ ઘણા સંશયવાદ અને લિંગ-પક્ષપાતી સંઘર્ષોનો સામનો કર્યો હતો, પરંતુ આર્ગાઇલમાં તેમણે ઉત્કૃષ્ટ દેખાવ કર્યો, ઓસ્ટ્રેલિયન ખાણકામને ભારતના હિત સાથે જોડ્યું.
જ્યારે તેઓ Argyleમાં હતા ત્યારે તેમણે ઈન્ડો-આર્ગાઇલ ડાયમંડ કાઉન્સિલની સ્થાપના અને ઉદ્યોગના ધોરણો નક્કી કરતા બિઝનેસ એક્સેલન્સ મોડલની રજૂઆત જોઈ.
પુરુષ વર્ચસ્વ ધરાવતા જેમ એન્ડ જ્વેલરી ક્ષેત્રમાં તમારો અનુભવ કેવો રહ્યો?
મેડમે કહ્યું કે, મારો અભિગમ એવો રહ્યો છે કે હું પહેલા માણસ છું, પછી સ્ત્રી. તેણે મને મજબૂત, સહાનુભૂતિશીલ અને અડગ પ્રોફેશનલ બનવામાં મદદ કરી છે. સ્ત્રી તરીકે જન્મ લેવો એ એક વિશેષાધિકાર છે અને મેં જેમ્સ અને જ્વેલરી ઉદ્યોગમાં મારી સફરનો આનંદ માણ્યો છે, દરેક ભૂમિકા અને ઉદ્યોગ પડકારો અને તકોનો મેં આનંદ માણ્યો છે.
મેં આ ક્ષેત્રમાં પ્રસ્તુત તકો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. ઉદ્યોગ અને તેની જરૂરિયાતોને સમજવાના મારા પ્રયત્નોએ મને ઉદ્યોગસાહસિક હીરા સમુદાય અને જ્વેલર્સ સાથે જોડવામાં મદદ કરી. આપણા દેશને વૈશ્વિક કટિંગ અને પોલિશિંગ હબ તરીકે સ્થાપિત કરવા બદલ મને ભારતીય હીરાના વેપારીઓ માટે ખૂબ જ પ્રશંસા અને આદર છે.
હું મારી સફળતાનો શ્રેય નાના એકમના માલિકોથી માંડીને કરોડો ડોલરના વૈશ્વિક વ્યાપાર માલિકો સુધીના દરેક પાસેથી શીખેલા પાઠને આપું છું. અગાઉ, મેં એન્જિનિયરિંગ ઉદ્યોગમાં કામ કર્યું હતું અને વેચાણ કરવા માટે દેશભરના નાના શહેરોમાં મુસાફરી કરી હતી.
મને શરૂઆતમાં શિખવા મળ્યું કે લિંગને ધ્યાનમાં લીધા વિના અસરકારક કામની પ્રશંસા કરવામાં આવે છે. મેં પ્રામાણિક અને સાચા હેતુ માટે કામ કર્યું તેથી કોઈ સમસ્યા ન હતી.
તે સમયે મારી નિપુણતા બજારનું જ્ઞાન હતું અને હું તેમને ઉદ્યોગની વધુ સારી સમજ પ્રદાન કરવામાં સક્ષમ હતી. મેં ભારત, એન્ટવર્પ, ઑસ્ટ્રેલિયા અને યુએસમાં હીરાના વેપારમાં લોકો અને અન્ય નિષ્ણાતો અને ઝવેરીઓ સાથે મારા કામ દ્વારા જ્ઞાન મેળવ્યું.
તેમનો ધ્યેય ભારતીય ઉદ્યોગને હીરાને કટિંગ અને પોલિશ કરવા અને તેનું અસરકારક રીતે માર્કેટિંગ કરવા માટે તેની તકનીકી ક્ષમતાઓને સુધારવામાં મદદ કરવાનો હતો. અમે ગુજરાતમાં હીરા કટર સાથે તેમની ઉત્પાદકતા અને રફ હીરામાંથી ઉપજ વધારવા માટે કામ કર્યું છે.
અન્ય મુખ્ય ભૂમિકા જ્વેલરી ઉત્પાદકો અને નિકાસકારો સાથે કામ કરવાની હતી જેથી તેઓને અમેરિકન રિટેલરોને જ્વેલરી ડિઝાઈન, વેપારી અને માર્કેટિંગ કરવામાં મદદ મળે.
તે કાર્યક્રમો દ્વારા હું પરિવર્તન લાવી શકી તેનો મને ખૂબ જ સંતોષ છે. હું ઔદ્યોગિક સંસ્થાઓની સેવા કરવા માટે ભાગ્યશાળી રહી છું અને તેનાથી મને ઉદ્યોગની સુખાકારીમાં યોગદાન આપવામાં મદદ મળી છે. Argyle Diamonds તરફથી મારો સૌથી મોટો પાઠ ગ્રાહકોનો આદર અને તેમની જરૂરિયાતો પૂરી કરવાનો હતો.
નિરૂપા ભટ્ટ વિશે જ્યારે અમે ડાયમંડ ઉદ્યોગમાં જાણકારી મેળવી તો મોટા ડાયમંડના વેપારીઓએ કહ્યું કે, નિરૂપા એક પાવરફુલ મહિલા છે અને જેમ એન્ડ જ્વેલરી ઉદ્યોગમાં એક મહિલા તરીકે તેમનું મોટું યોગદાન છે. તેઓ એકદમ KIND, હકારાત્મક વિચારધારા ધરાવનારા અને લોકોને સાથે લઇને ચાલનારા મહિલા છે.
તમારી જિંદગીના એવા અનુભવો કહો, જેણે તમને વધારે અનુભવી બનાવ્યા હોય
નિરૂપા ભટ્ટે કહ્યું કે આમ તો મારી જિંદગીમાં અનેક સંઘર્ષો આવ્યા જેણે મને વધારે ઘડી અને વધારે મજબુત બનાવી. એક પ્રસંગ યાદ કરતા તેમણે કહ્યું કે, આર્ગાઇલ કંપનીમાં સેલ્સ અને માર્કેટીંગ જનરલ મેનેજર માઇક મિશેલ સાથે જ્યારે મારી પહેલી મુલાકાત થઇ ત્યારે ભારતના પુરુષ પ્રધાન ઉદ્યોગમાં એક મહિલાને જવાબદારી આપવામાં તેને ખચકાટ અનુભવ થતો હતો.
તે વખતે મેં તેમને કહ્યુ કે, હું ખાત્રી આપું છું કે જ્યારે આર્ગાઇલ ડાયમંડે મારામાં રોકાણ કર્યું છે તો હું ક્યારેય કંપનીને પસ્તાવાની તક નહીં આપું. એ પછીનો તો ઇતિહાસ છે જે બધા જાણે છે.
માઈક પાસેથી હું ઘણી શીખી. તેઓ એક ગ્રેટ મેનેજર અને સજ્જન પુરુષ હતા. જેમણે ટીમ ભાવનાને હમેંશા ઉંચી રાખી. હું આર્ગાઇલ ટીમ સાથે કામ કરવામાં મારી જાતને નસીબદાર માનું છું.
બીજા એક અનુભવ વિશે તેમણે કહ્યું કે, ડી બિયર્સ સાથેના તેના કરારને રિન્યૂ ન કરવાનો અને 1996માં સીધા બજારમાં જવાનું નક્કી કર્યું. આ સૌથી પડકારજનક સમય હતો, કારણ કે હું સહાય માટે મુંબઈના ઓપેરા હાઉસમાં હીરાની ઓફિસની મુલાકાત લેતી હતી.
તે વખતે કેટલાક અગ્રણી હીરાના વેપારીઓ દ્વારા મને કહેવામાં આવ્યું હતું કે, હું આર્ગાઇલ ડાયમંડ્સ સાથે મારો સમય બગાડી રહી છું અને સીધા બજારમાં જવાનો આ નિર્ણય નિષ્ફળ જશે. બોર્ડના આ નિર્ણયને સફળ બનાવવા સમગ્ર ટીમે ખંત અને પ્રમાણિકતાથી કામ કર્યું હતું.
મેનેજિંગ ડિરેક્ટર ગોર્ડન ગિલક્રિસ્ટ અને જનરલ મેનેજર માઈક મિશેલના નેતૃત્વએ અમને સફળતા તરફ દોરી અને હીરા ઉદ્યોગના ઈતિહાસમાં એક નવો વળાંક આપ્યો. આમાંના કેટલાક હીરાના વેપારીઓ આર્ગાઇલ ડાયમંડના ગ્રાહકો બન્યા હતા. તે સારી રીતે લાયક સફળતા હતી.
આજની નવી પેઢીને ખાસ કરીને યુવતીઓને શું સલાહ આપશો?
મારે નવી પેઢીને ખાસ કરીને જેમ એન્ડ જ્વેલરી ક્ષેત્રમાં કારકિર્દી બનાવવાના સપના જોતી યુવતીઓને કહેવું છે કે, જેમ એન્ડ જ્વેલરી ઉદ્યોગ મહિલાઓને કારણે જ ખીલે છે અને હું માનું છું કે તમામ સ્તરે કર્મચારીઓમાં મહિલાઓનો વધારો નવા પરિણામો લાવશે જે આશા છે કે વિસ્તરણ અને ગુણવત્તામાં સુધારો કરશે. આપણે ભાગ્યશાળી છીએ કે કુદરતી કિંમતી જેમ સ્ટોન જેમ કે હીરા અને સોના અને પ્લૅટિનમ જેવી કિંમતી ધાતુઓ સાથે કામ કરવા સક્ષમ છીએ.
ઉદ્યોગસાહસિકો અને ડિઝાઈનરો એ તેમના લિંગને ધ્યાનમાં લીધા વિના આ કુદરતી સંસાધનોના આંતરિક મૂલ્યનો આદર કરવો જોઈએ. ભેટમાં મળેલી અને ખરીદેલી સુંદર જ્વેલરી ઘણીવાર દાયકાઓ સુધી સ્મૃતિચિહ્ન તરીકે રહે છે.
ત્યાં ઘણી બધી તકો છે અને GJEPC જેવી વેપારી સંસ્થાઓ મહિલાઓને ચમકવા માટેનું પ્લેટફોર્મ આપવા માટે પ્રયત્નશીલ છે, હું મહિલાઓને વિનંતી કરું છું કે તેઓ આગળ આવે અને તેઓ તેમના પસંદ કરેલા પ્રોફેશન જે મૂલ્ય ઉમેરે છે તેનું પ્રદર્શન કરે.
દ્રઢતા, હેતુ અને જુસ્સો એ માન્યતા અને પરિવર્તનની ચાવી છે. નિરૂપા ભટ્ટે કહ્યું કે, Success is gender neutral. Passion and Perseverance are key to success. Live your dreams. Setbacks are part of the journey to your destination”. મતલબ કે સફળતા લિંગ તટસ્થ છે. જુસ્સો અને ખંત એ સફળતાની ચાવી છે. તમારા સપનામાં જીવો. પડકારો એ તમારા ડેસ્ટીનેશન સુધીની જર્નીનો એક ભાગ છે.
______________________________________________________
Disclaimer : This information has been collected through secondary research and Diamond City Newspaper is not responsible for any errors in the same.
ડાયમંડ સિટી પર ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, બિઝનેસ સહિતના હીરા ઉદ્યોગના તમામ સમાચાર વાંચો. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ.
FACEBOOK | TWITTER | TELEGRAM | PINTEREST | LINKEDIN | INSTAGRAM | WhatsApp Channel
