DIAMOND CITY NEWS, SURAT
ચીનના હીરા બજારમાં ધીમે ધીમે થઈ રહેલો સુધારો ભારતના હીરા ઉદ્યોગ માટે એક નવી આશાનું કિરણ લઈને આવ્યો છે. જેમ એન્ડ જ્વેલરી એક્સપોર્ટ પ્રમોશન કાઉન્સિલ (GJEPC)ના જણાવ્યા મુજબ, અમેરિકા પછી વિશ્વનું બીજું સૌથી મોટું હીરા બજાર ધરાવતા ચીનમાં માંગના પુનરુત્થાનના પ્રારંભિક સંકેતો દેખાઈ રહ્યા છે.
આ વિકાસ ભારતના સંઘર્ષશીલ હીરા નિકાસ ક્ષેત્રને સ્થિરતા આપી શકે છે, જે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી મુખ્ય બજારો જેવા કે અમેરિકા અને ચીનમાં ઘટતા વેચાણથી પ્રભાવિત થયું છે.
ચીનની આર્થિક મંદી, ઘટતા લગ્ન દરો અને ગ્રાહકોની બદલાતી પસંદગીઓએ તેના હીરા બજારને ભારે નુકસાન પહોંચાડ્યું હતું. એક સમયે 9 અબજ ડોલરનું મૂલ્ય ધરાવતું આ બજાર 2023માં ઘટીને 5.7 અબજ ડોલર સુધી પહોંચી ગયું હતું. આ સમયગાળા દરમિયાન માંગમાં લગભગ 50 ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો, જ્યારે છેલ્લા બે વર્ષમાં જથ્થાબંધ હીરાના ભાવમાં 40 ટકાનો ઘટાડો થયો હતો.
ચીન ભારતના કટ અને પોલિશ્ડ હીરાની નિકાસનો લગભગ એક તૃતીયાંશ હિસ્સો ખરીદે છે, તેથી આ મંદીએ ભારતીય હીરા વેપારીઓ અને ઉત્પાદકો પર ગંભીર અસર કરી હતી. જોકે, ઉદ્યોગના વિશ્લેષકોનું માનવું છે કે ચીનનું હીરા બજાર 2030 સુધીમાં 7.2 અબજ ડોલર સુધી પહોંચી શકે છે, જે ભવિષ્યમાં સુધારાની આશા જગાવે છે.
GJEPCના તાજેતરના આંકડાઓ આ પડકારજનક સ્થિતિને રેખાંકિત કરે છે. ફેબ્રુઆરી 2025માં ભારતની રત્ન અને આભૂષણ નિકાસ ગયા વર્ષના સમાન સમયગાળાની સરખામણીમાં 23.49 ટકા ઘટીને 2,422.9 મિલિયન ડોલર (21,085.03 કરોડ રૂપિયા) થઈ હતી.
ગયા વર્ષે આ આંકડો 3,167.2 મિલિયન ડોલર હતો, જે અમેરિકા અને ચીનમાં નબળી માંગનું પરિણામ છે. આ મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવા GJEPCએ આ મહિનાની શરૂઆતમાં હોંગકોંગ ઇન્ટરનેશનલ ડાયમંડ, જેમ એન્ડ પર્લ શોમાં ભાગ લઈને નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાનો પ્રયાસ કર્યો.
ઇન્ડિયા પેવેલિયનમાં 71 પ્રદર્શકોએ 116 બૂથ પર ભારતીય હીરા ઉદ્યોગની ક્ષમતા દર્શાવી, જેમાં છૂટક હીરા, પ્રયોગશાળામાં ઉગાડેલા હીરા, રંગીન રત્નો અને ઉચ્ચ ગુણવત્તાના ઝવેરાતનું પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું. આ શોમાં યુરોપ, ઓસ્ટ્રેલિયા, અમેરિકા, યુએઈ અને ઉભરતા બજારોના ખરીદદારોએ રસ દાખવ્યો હતો.
GJEPCના ચેરમેન કિરીટ ભણસાલીએ આ વિકાસ પર પ્રતિક્રિયા આપતાં જણાવ્યું, “હીરાના ભાવમાં આવેલી સ્થિરતા અને ચીનમાંથી નવી માંગના સંકેતો વૈશ્વિક હીરા ઉદ્યોગ માટે સકારાત્મક ભવિષ્યનો સંકેત આપે છે. ભારતની મજબૂત ઉત્પાદન ક્ષમતા, કુશળ કારીગરો અને બદલાતા બજાર સાથે અનુકૂલન કરવાની ક્ષમતા આપણને આ તકનો લાભ લેવા માટે અનુકૂળ સ્થિતિમાં મૂકે છે.”
તેમણે ઉમેર્યું કે, “આ પરિવર્તન ભારતના હીરા ઉદ્યોગને લાંબા ગાળે વૈશ્વિક સ્તરે મજબૂત સ્થાન અપાવી શકે છે.”
GJEPCના વાઇસ ચેરમેન શૌનક પરીખે પણ આશાવાદ વ્યક્ત કરતાં કહ્યું, “લાંબા સમયની મંદી બાદ ખરીદદારો હવે વર્તમાન ભાવ સ્વીકારી રહ્યા છે, જેનાથી વેચાણમાં સ્થિરતા આવી રહી છે. આ નવી માંગ ભારતના ઉત્પાદન ક્ષેત્રને કુદરતી હીરા તરફ પાછું વાળી શકે છે, જે તાજેતરમાં પ્રયોગશાળામાં ઉગાડેલા હીરા તરફ ઝૂકેલું હતું.”
ઉદ્યોગના ઉત્પાદકો ખાસ કરીને નાના હીરા (10 પોઇન્ટથી નીચેના અને ડોઝિયર કદના)ની વધતી માંગથી ઉત્સાહિત છે, જોકે ચીન માર્કેટ સંપૂર્ણ સુધારાથી હજુ ઘણું દૂર છે. GJEPCના ડાયમંડ પેનલના કન્વીનર અજેશ મહેતાએ જણાવ્યું, “હોંગકોંગ ટ્રેડ શો ચારથી પાંચ વર્ષમાં ઉદ્યોગ માટે પ્રથમ હકારાત્મક શો રહ્યો છે. ચીનની માંગ પાછલા ઉચ્ચ સ્તરે નથી પહોંચી, પરંતુ હીરાના ભાવ સ્થિર થયા છે અને નાના હીરાઓનું વેચાણ વધ્યું છે.”
તેમણે ઉમેર્યું, “ખાસ કરીને નાના હીરાઓમાં માંગ વધવાથી, ઉત્પાદકોનો આત્મવિશ્વાસ ધીમે ધીમે પાછો ફરી રહ્યો છે.” મહેતાએ આ ફેરફારને ચીનના ગ્રાહકોની બદલાતી પસંદગીઓ સાથે જોડ્યો અને જણાવ્યું કે ચીનના રિટેલરો હવે મોટા હીરાને મુખ્ય આકર્ષણ બનાવવાને બદલે સોનાના દાગીનામાં નાના હીરાનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. “આ વલણ કામચલાઉ છે. આગામી વર્ષોમાં 30 કે 50 પોઇન્ટના મોટા હીરાની માંગ પાછી આવશે,” તેવી તેમણે આગાહી કરી હતી.
ચીન ઉપરાંત, કંબોડિયા, વિયેતનામ, બ્રાઝિલ અને વેનેઝુએલા જેવા ઉભરતા બજારો પણ મોટા હીરાઓમાં રસ દાખવી રહ્યા છે. આ દેશો ચીનની જગ્યા લઈ શકે તેમ નથી, પરંતુ તેઓ માંગના નવા સ્ત્રોત તરીકે ઉભરી રહ્યા છે.
વિનસ જ્વેલના ભાગીદાર દેવાંશ શાહે જણાવ્યું, “હોંગકોંગ શોમાં યુરોપ, ઓસ્ટ્રેલિયા, અમેરિકા અને યુએઈના ખરીદદારો તરફથી પૂછપરછમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.”
ભારતના હીરા પોલિશિંગનું મુખ્ય કેન્દ્ર સુરત, જે વિશ્વના 90 ટકા રફ હીરાની પ્રક્રિયા કરે છે, તે આ બદલાતી માંગને પહોંચી વળવા તૈયારી કરી રહ્યું છે. સુરતના હીરા ઉદ્યોગકારોનું માનવું છે કે આ નવી તકો શહેરના લગભગ 8 લાખ કારીગરો અને વેપારીઓ માટે રાહત લાવી શકે છે, જેઓ તાજેતરની મંદીથી પ્રભાવિત થયા હતા.
આ સકારાત્મક સંકેતો હોવા છતાં, ઉદ્યોગ સામે હજુ ઘણા પડકારો છે. ચીનનું હીરા બજાર 2030 સુધીમાં 7.2 અબજ ડોલર સુધી પહોંચે તેવી આગાહી છે, પરંતુ તે હજુ પણ તેના પાછલા ઉચ્ચ સ્તરથી નીચું રહેશે. લેબગ્રોન હીરાની વધતી સ્પર્ધા, વૈશ્વિક આર્થિક અનિશ્ચિતતાઓ અને બજારમાં અસ્થિરતા જેવા પરિબળો વૃદ્ધિને અવરોધી શકે છે.
આ ઉપરાંત, ભારતના હીરા ઉદ્યોગને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે કાચા હીરાના પુરવઠા પર નિર્ભરતા અને રશિયા-યુક્રેન સંઘર્ષ જેવી ભૌગોલિક રાજકીય ઘટનાઓથી પણ પડકારોનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે, જેણે હીરાના પુરવઠાને અસર કરી હતી.
GJEPCના અધિકારીઓનું માનવું છે કે ચીનનું ધીમે ધીમે થઈ રહેલું પુનરુત્થાન ભારતના હીરા કાપવા, પોલિશ કરવા અને નિકાસ ક્ષેત્રો માટે મોટી તકો ખોલશે. ભારતમાં આ ઉદ્યોગ લગભગ 10 લાખથી વધુ લોકોને રોજગારી આપે છે, અને તેની સફળતા દેશની આર્થિક સ્થિતિ સાથે સીધી જોડાયેલી છે. GJEPCએ વધુમાં જણાવ્યું કે સરકાર સાથે મળીને નિકાસ પ્રોત્સાહન યોજનાઓ અને ટેક્સ રાહતો પર કામ ચાલી રહ્યું છે, જેથી ઉદ્યોગને વધુ સમર્થન મળી શકે.
ભારતીય બજાર પર ચીનની રિકવરીની સ્થાનિક અસર
ચીનની રિકવરીની સૌથી મોટી અસર ભારતના હીરા ઉત્પાદન કેન્દ્રો, ખાસ કરીને સુરત પર પડશે. સુરત, જે વિશ્વના 90 ટકા રફ હીરાની પ્રક્રિયા કરે છે, તે ચીનની મંદીથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત થયું હતું. ડાયમંડ વર્કર્સ યુનિયનના જણાવ્યા મુજબ, 2024ની દિવાળી બાદ સુરતમાં લગભગ 20,000 કામદારોએ નોકરીઓ ગુમાવી હતી, જ્યારે ઘણી નાની ફેક્ટરીઓએ કામ બંધ કરવું પડ્યું હતું. પરંતુ ચીનમાં નાના હીરાની માંગ વધવાથી સુરતના ઉત્પાદન એકમો ફરી શરૂ થઈ શકે છે, જે સ્થાનિક અર્થતંત્રને મજબૂતી આપશે.
ભારત સરકારની ભૂમિકા અને નીતિગત પગલાં
ચીનની રિકવરીને પહોંચી વળવા ભારત સરકાર પણ સક્રિય ભૂમિકા ભજવી રહી છે. વાણિજ્ય મંત્રાલયે GJEPC સાથે મળીને હીરા નિકાસ પર કસ્ટમ ડ્યુટીમાં રાહત અને ખાસ આર્થિક ઝોન (SEZ)માં સુવિધાઓ વધારવાની યોજના પર કામ શરૂ કર્યું છે. આ ઉપરાંત, ભારતે આફ્રિકન દેશો સાથે રફ હીરાના પુરવઠા માટે નવા કરારો કરવાની દિશામાં પગલાં લીધાં છે, જેથી રશિયા પરની નિર્ભરતા ઘટાડી શકાય. આ નીતિગત પગલાં ભારતીય હીરા ઉદ્યોગને વધુ સ્પર્ધાત્મક બનાવી શકે છે.
લાંબા ગાળાની સંભાવનાઓ અને ઉદ્યોગનું ભવિષ્ય
ચીનની રિકવરી ભારતીય હીરા ઉદ્યોગ માટે માત્ર ટૂંકા ગાળાની રાહત જ નહીં, પરંતુ લાંબા ગાળાની વૃદ્ધિની તક પણ લઈને આવી છે. GJEPCના અધિકારીઓનું માનવું છે કે જો ચીનની માંગ સતત વધતી રહી, તો ભારત વૈશ્વિક હીરા બજારમાં પોતાની અગ્રણી સ્થિતિને વધુ મજબૂત કરી શકે છે. સુરત ડાયમંડ બુર્સ જેવી આધુનિક સુવિધાઓ અને ટેકનોલોજીના ઉપયોગથી ભારત આ તકનો મહત્તમ લાભ લઈ શકે છે.
ઉદ્યોગકારો અને કામદારોની આશાઓ
ભારતના હીરા ઉદ્યોગ સાથે જોડાયેલા નાના વેપારીઓ અને કામદારો માટે આ રિકવરી એક નવી શરૂઆતનો સંકેત આપે છે. સુરતના એક કારીગર રમેશ પટેલે જણાવ્યું, “છેલ્લા બે વર્ષમાં કામ ઘટી ગયું હતું, પરંતુ હવે ચીનમાં માંગ વધવાના સમાચારથી આશા જાગી છે.” ઉદ્યોગકારો પણ આગામી નાતાલની સિઝન પર નજર રાખી રહ્યા છે, જે ચીનની રિકવરીની સાચી અસર દર્શાવશે.
આંતરરાષ્ટ્રીય ટ્રેડ શોમાં સક્રિય ભાગીદારી, વ્યૂહાત્મક આયોજન અને બજારના બદલાતા રૂઝાન સાથે અનુકૂલન કરવાની ક્ષમતા સાથે, ભારત વૈશ્વિક હીરા વેપારમાં પોતાનું સ્થાન મજબૂત કરવા તૈયાર છે. GJEPCનું માનવું છે કે આ પરિવર્તન ભારતીય હીરા ઉદ્યોગને ટકાઉ વૃદ્ધિ તરફ લઈ જશે અને વિશ્વમાં તેની અગ્રણી ભૂમિકાને વધુ સુદૃઢ કરશે. “આ માત્ર નિકાસની વાત નથી, પરંતુ ભારતના હીરા ઉદ્યોગની ઓળખ અને ગૌરવને પાછું મેળવવાની તક છે,” એમ ભણસાલીએ ઉમેર્યું હતું.
ચીનની મંદીની સુરત પર અસર
ચીન, જે અમેરિકા પછી વિશ્વનું બીજું સૌથી મોટું હીરા બજાર છે, તેની આર્થિક મંદી અને ઘટતા લગ્ન દરોએ તેના હીરા બજારને ભારે નુકસાન પહોંચાડ્યું હતું. એક સમયે 9 અબજ ડોલરનું મૂલ્ય ધરાવતું આ બજાર 2023માં 5.7 અબજ ડોલર સુધી ઘટી ગયું હતું. માંગમાં 50 ટકા જેટલો ઘટાડો અને છેલ્લા બે વર્ષમાં જથ્થાબંધ હીરાના ભાવમાં 40 ટકાનો ઘટાડો થયો હતો. ચીન ભારતના કટ અને પોલિશ્ડ હીરાની નિકાસનો લગભગ એક તૃતીયાંશ હિસ્સો ખરીદે છે, અને આ મંદીએ સુરતના હીરા ઉદ્યોગ પર ગંભીર અસર કરી હતી.
GJEPCના આંકડા મુજબ, ફેબ્રુઆરી 2025માં ભારતની રત્ન અને આભૂષણ નિકાસ 23.49 ટકા ઘટીને 2,422.9 મિલિયન ડોલર (21,085.03 કરોડ રૂપિયા) થઈ હતી, જે ચીન અને અમેરિકામાં નબળી માંગને કારણે થયું હતું. સુરત, જે વિશ્વના 90 ટકા રફ હીરાની પ્રક્રિયા કરે છે, તેને આની સૌથી મોટી માર પડી. શહેરના લગભગ 8 લાખ કારીગરો અને વેપારીઓ પર આની સીધી અસર થઈ, જેમાંથી ઘણાએ નોકરીઓ ગુમાવી અથવા કામના કલાકો ઘટાડવા પડ્યા.
ચીનની રિકવરીથી સુરતમાં આશા
હવે ચીનમાં દેખાઈ રહેલી રિકવરીના સંકેતોએ સુરતના હીરા ઉદ્યોગમાં નવું જોમ જગાવ્યું છે. માર્ચ 2025ની શરૂઆતમાં યોજાયેલા હોંગકોંગ ઇન્ટરનેશનલ ડાયમંડ, જેમ એન્ડ પર્લ શોમાં ભારતીય પ્રદર્શકોએ ચીની ખરીદદારો તરફથી નોંધપાત્ર રસ જોયો. આ શોમાં 71 ભારતીય પ્રદર્શકોએ 116 બૂથ પર હીરા, પ્રયોગશાળામાં ઉગાડેલા હીરા, રત્નો અને ઝવેરાત રજૂ કર્યા હતા. GJEPCના ચેરમેન કિરીટ ભણસાલીએ જણાવ્યું, “ચીનમાં નાના હીરાની માંગ વધી રહી છે, અને ભાવમાં સ્થિરતા આવી છે. આ સુરતના ઉત્પાદન ક્ષેત્ર માટે સારા સમાચાર છે, જે આ માંગને પૂરી કરવા સક્ષમ છે.”
સુરતના હીરા ઉદ્યોગકારોનું માનવું છે કે ચીનની માંગમાં સુધારો રફ હીરાની માંગને વેગ આપશે, જેનાથી ઉત્પાદન ફરી શરૂ થઈ શકે છે. વિનસ જ્વેલના ભાગીદાર દેવાંશ શાહે જણાવ્યું, “હોંગકોંગ શોમાં ચીની ખરીદદારો તરફથી નાના હીરા અને ગુણવત્તાયુક્ત ઉત્પાદનો માટે પૂછપરછ વધી છે. આનાથી સુરતના નાના અને મધ્યમ એકમોને ફાયદો થશે.”
સુરત પર સીધી અસર
ચીનની રિકવરીની સૌથી મોટી અસર સુરતના ઉત્પાદન ક્ષેત્ર પર પડશે. છેલ્લા બે વર્ષમાં ઘટેલી માંગને કારણે સુરતની ઘણી નાની ફેક્ટરીઓ બંધ થઈ ગઈ હતી અથવા કામના કલાકો ઘટાડવા પડ્યા હતા. ડાયમંડ વર્કર્સ યુનિયનના જણાવ્યા મુજબ, દિવાળી 2024 પછી લગભગ 20,000 કામદારોએ નોકરીઓ ગુમાવી હતી. પરંતુ ચીનમાં નાના હીરાની માંગ વધવાથી ઉત્પાદન એકમો ફરી ખુલી શકે છે અને કામદારોને રોજગારી મળી શકે છે.
GJEPCના ડાયમંડ પેનલના કન્વીનર અજેશ મહેતાએ જણાવ્યું કે, “ચીનમાં નાના હીરા (10 પોઇન્ટથી નીચે)ની માંગ વધી રહી છે, જે સુરતના મોટા ભાગના એકમો ઉત્પાદન કરે છે. આ સુધારો ધીમો છે, પરંતુ તે ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપશે અને સ્થાનિક અર્થતંત્રને મજબૂત કરશે.” સુરત ડાયમંડ એસોસિએશનના પ્રમુખ જગદીશ ખુંટે પણ આશા વ્યક્ત કરી કે આ રિકવરી નાતાલની સિઝનમાં વધુ સ્પષ્ટ થશે, જે સુરતની નિકાસને વેગ આપશે.
પડકારો અને તકો
ચીનની રિકવરી હોવા છતાં, સુરતના હીરા ઉદ્યોગ સામે હજુ પડકારો છે. પ્રયોગશાળામાં ઉગાડેલા હીરા સાથેની સ્પર્ધા, રશિયા-યુક્રેન સંઘર્ષને કારણે રફ હીરાના પુરવઠામાં અડચણો અને G7 દેશો દ્વારા રશિયન હીરા પરના પ્રતિબંધોએ સુરતની સપ્લાય ચેઇનને અસર કરી છે. રશિયા ભારતને 30 ટકા રફ હીરા પૂરા પાડે છે, અને આ પ્રતિબંધોએ ઉત્પાદન ખર્ચ વધાર્યો છે.
જોકે, ચીનની માંગમાં સુધારો આ પડકારોને સંતુલિત કરી શકે છે. નાના હીરાની માંગ વધવાથી સુરતના નાના અને મધ્યમ એકમોને ફાયદો થશે, જે મોટાભાગે આ કદના હીરા ઉત્પાદન કરે છે. આ ઉપરાંત, કંબોડિયા, વિયેતનામ, બ્રાઝિલ અને વેનેઝુએલા જેવા ઉભરતા બજારોમાં મોટા હીરાની માંગ વધી રહી છે, જે સુરતના ઉદ્યોગકારો માટે વધારાની તકો ખોલી શકે છે.
સુરતનું ભવિષ્ય
ચીનની રિકવરી સુરતના હીરા બજાર માટે એક નિર્ણાયક પળ બની શકે છે. GJEPCનું માનવું છે કે આ સુધારો સુરતના ઉત્પાદન ક્ષેત્રને પુનર્જન્મ આપશે અને નિકાસમાં વધારો કરશે. સુરત ડાયમંડ બુર્સ, જે ડિસેમ્બર 2023માં શરૂ થયું, તે આ પરિવર્તનમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે છે. આ બુર્સ વૈશ્વિક ખરીદદારોને એક જ સ્થળે સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે અને 1,50,000 નવી નોકરીઓ ઊભી કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
ભણસાલીએ જણાવ્યું, “ચીનની રિકવરી માત્ર નિકાસની વાત નથી, તે સુરતના હીરા ઉદ્યોગની ઓળખ અને ગૌરવને પાછું લાવવાની તક છે.” સુરતના ઉદ્યોગકારો હવે આગામી નાતાલની સિઝન પર નજર રાખી રહ્યા છે, જે ચીનની રિકવરીની સાચી અસર દર્શાવશે અને સુરતના હીરા બજારને નવી દિશા આપશે.
______________________________________________________
Disclaimer : This information has been collected through secondary research and Diamond City Newspaper is not responsible for any errors in the same.
ડાયમંડ સિટી પર ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, બિઝનેસ સહિતના હીરા ઉદ્યોગના તમામ સમાચાર વાંચો. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ.
FACEBOOK | TWITTER | TELEGRAM | PINTEREST | LINKEDIN | INSTAGRAM | WhatsApp Channel
વધુ સમાચાર વાંચો :
