DIAMOND CITY NEWS, SURAT
કોરોના મહામારીના કપરા સમયમાં વિશ્વએ ખૂબ મોટા પ્રમાણમાં તબાહી જોઈ. વિશ્વના લગભગ તમામ દેશોને આ મહામારીએ ઝપેટમાં લીધું હતું. ભૂતકાળમાં આટલા મોટા વ્યાપમાં કોઈ બિમારીએ લોકોને ચપેટમાં લીધું હોય તેવું ધ્યાન પર નથી. એશિયા, યુરોપ, આફ્રિકા તમામ ખંડના દેશોમાં લોકોના ટપોટપ મોત થયા હતા.
આટલા મોટા પ્રમાણમાં તબાહી સર્જાયા બાદ વિશ્વના દેશોએ પરિસ્થિતિ સુધારવા વિકાસની દિશામાં આગળ વધવાની જરૂરિયાત હતી, પરંતુ બન્યું એનાથી ઉલટું. વર્ષ 2022ના ફેબ્રુઆરી મહિનામાં રશિયા જેવા મોટા દેશે તેની પાડોશમાં આવેલા નાનકડા દેશ યુક્રેન પર હુમલો કરી દીધો હતો.
બે વર્ષ બાદ પણ આ યુદ્ધની આગ શાંત પડી નથી. હજુ પણ રશિયા અને યુક્રેનનું સૈન્ય આમને-સામને હુમલા કરી રહ્યાં છે. રશિયાએ યુક્રેનને લગભગ તબાહ કરી દીધું છે. યુક્રેનના મોટા શહેરોમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર નેસ્તનાબુદ થઈ ચૂક્યું છે.
તેમ છતાં યુક્રેન હાર સ્વીકારી રહ્યું નથી. આ દેશની સરકાર અને પ્રજા પોતાના સ્વાભિમાનનો ભોગ આપવા તૈયાર નથી. તેમની ખુમારીને સલામ છે. બીજી તરફ રશિયાએ યુક્રેન સામે યુદ્ધ છેડ્યું એટલે વિશ્વના અન્ય દેશો ખાસ કરીને યુરોપિયન ખંડના દેશો રશિયાથી નારાજ છે. છેલ્લાં બે વર્ષથી યુરોપિયન દેશો રશિયા પર તરેહ તરેહના આર્થિક પ્રતિબંધો લાદી રહ્યાં છે.
પરંતુ તે દેશોને પણ રશિયાનું નાક દબાવવામાં સફળતા મળી રહી નથી. હવે યુરોપિયન દેશોએ રશિયાના ડાયમંડ પર કડક પ્રતિબંધનો અમલ લાગવા તૈયારી બતાવી છે. તા. 1 માર્ચથી રશિયાની અલરોસા ખાણમાંથી નીકળતા રફ ડાયમંડના યુરોપિયન દેશોમાં પ્રવેશ પર જ પ્રતિબંધ લાદી દેવાયો છે.
ભલે તે રફ હીરા પછી ભારત કે અન્ય કોઈ દેશમાં પોલિશ્ડ થયા હોય. જી-7 દેશોના સંગઠને આ અંગેનું જાહેરનામું બહાર પાડ્યું છે. જોકે, રશિયન રફ પર પ્રતિબંધ લાગુ કરવો સંભવ નથી. કારણ કે રફ ક્યાંથી આવી, ક્યાં પોલિશ્ડ થઈ તેને ટ્રેસ કરવાની કોઈ નક્કર સિસ્ટમ હીરા ઉદ્યોગ પાસે નથી.
આવા સંજોગોમાં તમામ ડાયમંડ બેલ્જિયમ મોકલી ચેક કરાવવાનો એક આદેશ થોડા સમય પહેલાં જારી થયો હતો. તેની સામે હવે વેપાર સંગઠનો અવાજ ઉઠાવી રહ્યાં છે. વેપારી સંગઠનોને રશિયન રફ પર પ્રતિબંધના અમલ અંગે શકા છે.
આ સાથે જ બેલ્જિયમમાં ડાયમંડ ચેક કરાવવા મોકલવાથી શું ફાયદો થશે તે સમજ પડતી નથી. આથી વેપારી સંગઠનોએ હવે આ પ્રતિબંધ સામે ખુલ્લેઆમ અવાજ ઉઠાવવાનું શરૂ કર્યું છે.
કેટલાક વેપારી જૂથોએ એક ખુલ્લો પત્ર પ્રકાશિત કર્યો છે જેમાં ગ્રુપ ઓફ સેવન (G7) ને રશિયન હીરા પર પ્રતિબંધ મૂકવાની તેની યોજના પર પુનર્વિચાર કરવા અપીલ કરી છે. આ વેપારીઓએ એવી દલીલ કરી છે કે વર્તમાન સેટઅપની ઉદ્યોગ પર “ભયંકર અસરો” પડશે.
જો કે યુએસ ટ્રેઝરી ઑફિસ ઑફ ફોરેન એસેટ્સ કંટ્રોલ (OFC) એ આ મહિનાની શરૂઆતમાં એક નિવેદન બહાર પાડીને પુષ્ટિ કરી હતી કે 1 કેરેટ અને તેનાથી વધુ હીરા પરના પ્રતિબંધો 1 માર્ચથી શરૂ થશે, તે પ્રતિબંધ કેવી રીતે લાગુ કરવામાં આવશે અથવા પ્રક્રિયા કેવી રીતે થશે તે અંગે કોઈ માર્ગદર્શન જાહેર કરવામાં સંસ્થા નિષ્ફળ રહી છે. જણાવી દઈએ કે, G7 માં કેનેડા, ફ્રાન્સ, જર્મની, ઇટાલી, જાપાન, યુકે અને યુએસ તેમજ યુરોપિયન યુનિયનનો સમાવેશ થાય છે.
EU દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલી વિગતોમાં એન્ટવર્પ દ્વારા બિન-રશિયન તરીકે સ્ક્રિનિંગ અને સર્ટિફિકેશન માટે તમામ હીરાને ફનલ કરવાની દરખાસ્ત જાહેર કરવામાં આવી હતી, જે બાકીના ઉદ્યોગને નુકસાન પહોંચાડવા માટે વધુ કરશે એમ વર્લ્ડ ફેડરેશન ઓફ ડાયમંડ બોર્સિસ (WFDB) તરફથી પત્રમાં જણાવાયું હતું. આ જૂથે વર્લ્ડ ડાયમંડ કાઉન્સિલ (WDC), ભારતની જેમ એન્ડ જ્વેલરી એક્સપોર્ટ પ્રમોશન કાઉન્સિલ (GJEPC) અને ઈન્ટરનેશનલ ડાયમંડ મેન્યુફેક્ચરર્સ એસોસિએશન (IDMA) સાથે મળીને નિવેદન આપ્યું છે .
G7 દેશોમાં કામ કરતા ડીલરોને તેમના હીરાને બેલ્જિયમ મોકલવા દબાણ કરવાથી એન્ટવર્પ-આધારિત નોન-આધારિત વેપારીઓ માટે “સ્પર્ધાત્મક ગેરલાભ” પેદા થશે, જે ખર્ચમાં વધારો કરશે. તે G7 ઉપભોક્તાઓ માટે રશિયન હીરાની ઇચ્છનીયતામાં પણ વધારો કરશે, કારણ કે જો G7 વેપારને તેમના માર્જિન બનાવવા માટે કિંમતો ચિહ્નિત કરવાની જરૂર હોય તો તેઓ સસ્તાં થઈ જશે.
તેના બદલે ઉદ્યોગ જૂથોએ G7 ને હાલમાં EU માં લાગુ કરવામાં આવી રહેલી કોઈપણ પ્રમાણપત્ર તકનીકને તમામ બિન-રશિયન ઉત્પાદકો, વેપાર, ઉત્પાદન અને ઉપભોક્તા દેશો માટે ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે હાકલ કરી છે. WFDB એ દલીલ કરી હતી કે તે દેશોની સરકારો ટેક્નોલોજીને વર્તમાન કિમ્બર્લી પ્રોસેસ (KP) ફ્રેમવર્ક સાથે જોડી શકે છે.
આ પ્રતિબંધ ખાસ કરીને કારીગરી અને નાના પાયે ખાણકામ (ASM) સેગમેન્ટ પર સખત છે, જે બેલ્જિયમ તેમજ આફ્રિકન સરકારોને માલ મોકલવા માટે જરૂરી નાણાંની ઍક્સેસ ધરાવતા નથી, જેમાં તે કાયદેસર સ્થાનિક ઉદ્યોગના લાભને નબળી પાડશે, અને દાણચોરીને પ્રોત્સાહન આપી શકે છે.
જૂથોએ એ પણ ધ્યાન દોર્યું હતું કે 1 માર્ચથી પ્રતિબંધનો અમલ શરૂ થવાના કારણે વર્તમાન નિયંત્રણો રફ અને પોલિશ્ડ, સેકન્ડહેન્ડ હીરા અને ઘરેણાં અને ફિનિશ્ડ જ્વેલરી અથવા ઘડિયાળોના પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા સ્ટૉક સાથે શું થાય છે તે અંગે કોઈ માહિતી આપતા નથી.
આ પત્રમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, G7 માર્કેટમાં પોલીશ્ડ હીરા વેચવા માંગતા તમામ સહભાગીઓને તેમના રફને પહેલા બેલ્જિયમ મોકલવા માટે દબાણ કરવા સામે અમે એકજૂથ છીએ. હીરાના નિષ્ણાતો તરીકે, અમે જાણીએ છીએ કે આ G7 સભ્ય દેશોના ઉદ્દેશ્યોમાં કોઈ મૂલ્ય ઉમેરશે નહીં અને તેના પરિણામે તમામ બિન-રશિયન હીરાઓ માટે મોટા પ્રતિબંધમાં પરિણમશે, જેની ઉદ્યોગ પર ભયંકર અસરો થશે. તે કાર્યરત ટ્રાન્સ-ગ્લોબલ ટ્રેડને એક કેન્દ્રિય બિંદુ પર દબાણ કરશે જે પુરવઠામાં અડચણો ઊભી કરશે અને અન્ય તમામના નુકસાન પર એક સહભાગીને બિનજરૂરી શક્તિ અને લાભ આપશે.
જી-7 દેશોએ સર્ટિફિકેશન માટે ફરજિયાતપણે ડાયમંડ એન્ટવર્પ મોકલવાના કરેલા નિર્ણયને ભારત અને બોત્સવાના નકારી ચૂક્યું છે
રશિયાની ખાણ અલરોઝામાંથી નીકળતા હીરાનો વેપાર ઠપ્પ કરવા માટે જી-7 દેશોના સંગઠને તે હીરા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આ પ્રતિબંધને યુરોપિયન દેશોમાં સ્થિત ડાયમંડના સંગઠનોએ સમર્થન જાહેર કર્યું છે, પરંતુ તેમ છતાં તે પ્રતિબંધનો નક્કર કડકાઈ પૂર્વક અમલ શક્ય નહીં હોય જી-7 દેશોએ પ્રત્યેક ડાયમંડ કઈ ખાણમાંથી આવ્યો છે તે જાણવા માટે વિવિધ ઉપાયો અજમાવવાનું શરૂ કર્યું છે. તેના ભાગરૂપે જી-7 દેશોએ સર્ટિફિકેશન માટે પ્રત્યેક ડાયમંડને એન્ટવર્પ ફરજિયાતપણે મોકલવો એવો નિર્ણય કર્યો છે. જોકે, ભારત બાદ હવે આ નિર્ણય સામે આફ્રિકન દેશ બોત્સવાનેએ વિરોધ નોંધાવ્યો છે.
બોત્સ્વાનાએ પશ્ચિમી દેશોના જૂથ G7 દ્વારા તમામ આફ્રિકન હીરાને પ્રમાણપત્ર માટે બેલ્જિયમના એન્ટવર્પમાં મોકલવામાં આવે તેવો આદેશ આપવાની યોજનાને બોતસ્વાનાએ નકારી કાઢી છે. રશિયન રફ અને ડાયમંડનું મૂળ જણાવવા આડમાં ઓક્શન માટે મૂકવામાં આવતા હીરા સર્ટિફિકેશન માટે બેલ્જિયમના એન્ટવર્પ લઈ જવાની અને બેલ્જિયમની મોનોપોલી ઊભી કરવાની યોજનાને ફગાવી દીધી છે.
જાણકારો કહે છે કે, બોત્સ્વાનાની હીરાની ખાણોમાંથી નીકળતાં હીરા ડાયમંડ માઈનિંગ કંપનીઓના ઓક્શન થકી ભારતની ડાયમંડ કંપનીઓ ખરીદ કરી સુરત અને મુંબઈમાં ડિલિવરી મેળવતી હતી. કેટલાક હીરાની ડિલિવરી સુરત, મુંબઈના સેઝમાં લેવામાં આવતી હતી. G7 નાં યુરોપિયન દેશો આ હીરા સર્ટિફિકેશનની મોનોપોલી ઊભી કરવા બેલ્જિયમના એન્ટવર્પ લાવવાનું ફરજિયાત કરતાં ભારત પછી બોત્સ્વાનાએ વિરોધ નોંધાવી આ નિર્ણયને ફગાવી દીધી છે. એ રીતે સુરત, મુંબઈના હીરા ઉદ્યોગની મદદે બોત્સ્વાના આવ્યું છે.
આફ્રિકન હીરા ઉત્પાદકો માટે લોજિસ્ટિકલ પડકારો અને વધતાં ખર્ચ અંગેની ચિંતાઓને ટાંકીને રશિયન હીરા પરના પ્રતિબંધોને લાગુ કરવાના હેતુથી પ્રસ્તાવિત પગલાને બોત્સ્વાના તરફથી સખત વિરોધ કરવામાં આવ્યો છે.
બોત્સ્વાનાના ખનીજ મંત્રી લેફોકો મોઆગીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તેમના દેશે G7 દરખાસ્ત સામે પોતાનો વિરોધ સ્પષ્ટપણે જણાવ્યો હતો. તેમણે બોત્સ્વાનાના અર્થતંત્રમાં હીરાની મહત્વની ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડ્યો છે, જે રાષ્ટ્રીય બજેટની આવકના બે તૃતીયાંશ કરતાં વધુ ફાળો આપે છે. મોઆગીએ ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી કે G7 યોજના રાષ્ટ્રીય સાર્વભૌમત્વ અને આર્થિક સ્થિરતાને જોખમમાં મૂકી શકે છે.
બૉત્સ્વાનાની સરકારે નવી સર્ટિફિકેશન સિસ્ટમની જરૂરિયાત પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો હતો જ્યારે 2003માં કોન્ટ્રાક્ટ હીરાના નિયમન માટે અમલમાં મુકાયેલી હાલની કિમ્બર્લી પ્રક્રિયા (KP)માં છટકબારીઓ હોવાનું દર્શાવવામાં આવ્યું નથી. બોત્સ્વાનામાં G7 પ્રતિનિધિમંડળની મુલાકાત હોવા છતાં, જ્યારે સૂચિત પ્રમાણપત્ર પ્રણાલી અને KP વચ્ચેના તફાવતો વિશે પૂછ્યું ત્યારે નક્કર જવાબો આપવામાં આવ્યા ન હતા.
વર્તમાન કેપી હેઠળ, ડાયમંડ સર્ટિફિકેશન આફ્રિકામાં થાય છે, ખાસ કરીને બોત્સ્વાનામાં, પરિણામે આફ્રિકન હીરા ઉત્પાદકો માટે ખર્ચ-અસરકારક પ્રક્રિયાઓ વધી શકે એવી સ્થિતિ હતી. આ પ્રમાણપત્રે આફ્રિકન રાષ્ટ્રો દ્વારા નિકાસ કરતા પહેલા હીરામાં મૂલ્ય ઉમેરવાના પ્રયાસોને સરળ બનાવ્યા છે, જેના કારણે ખંડના હીરા ઉદ્યોગમાં નફામાં વધારો અને રોજગારીનું સર્જન થયું છે.
સર્ટિફિકેશન પ્રક્રિયાને આફ્રિકાથી યુરોપમાં શિફ્ટ કરવાની દરખાસ્તે ચિંતાને વેગ આપ્યો છે કે તે આફ્રિકન સંસાધનો પર નિયંત્રણ જાળવવા માટે પશ્ચિમી રાષ્ટ્રો દ્વારા બીજા પ્રયાસનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. એવી આશંકા છે કે આ પગલું આફ્રિકન રાષ્ટ્રોના તેમની ખનિજ સંપત્તિમાંથી મહત્તમ લાભ મેળવવા અને સ્વતંત્ર રીતે તેમની અર્થવ્યવસ્થાનો વિકાસ કરવાના પ્રયાસોને નબળી પાડી શકે છે.
ટૂંકમાં, બોત્સ્વાના દ્વારા G7 ની દરખાસ્તનો અસ્વીકાર એ આફ્રિકામાં હીરા માટે પ્રમાણપત્ર પ્રક્રિયા પર નિયંત્રણ જાળવવા અને વૈશ્વિક હીરાના વેપારમાં ખંડના હિતોનું રક્ષણ કરવાના મહત્વ વિશે વ્યાપક લાગણીઓને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
જી7 દેશોએ 6 ડિસેમ્બરે રશિયન ડાયમંડ પરના નવા પ્રતિબંધો જાહેર કર્યા હતા
ગઈ તા. 6 ડિસેમ્બરના રોજ જી-7 દેશો કેનેડા, ફ્રાન્સ, જર્મની, ઈટાલી, જાપાન, યુકે અને યુએસ દ્વારા નવા પ્રતિબંધોની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. જેનો ઉદ્દેશ યુદ્ધમાં સંડોવાયેલા રશિયાને મળતા યુદ્ધ ભંડોળને મર્યાદિત કરવાનો હતો.
તેથી જ રશિયન માઈન અલરોઝામાંથી નીકળતા હીરાના જી-7 દેશોમાં વેચાણ પર પ્રતિબંધ મુકાયો હતો. જી-7 દેશોના આ પગલાને હીરા ઉદ્યોગ માટે મહત્ત્વનો માનવામાં આવે છે. કારણ કે નવા પ્રતિબંધોની જાહેરાતમાં ડાયમંડનો વિશેષ ઉલ્લેખ કરાયો છે.
રશિયન ફૅડરેશન ખાણ કંપની અલરોઝામાં 33 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે, જે વોલ્યુમની દ્રષ્ટિએ રફ હીરાની વિશ્વની સૌથી મોટી ઉત્પાદક કંપની છે. અલરોઝાએ 2021માં 45.5 મિલિયન કેરેટમાંથી 4 બિલિયન ડોલરની રફનું વેચાણ કર્યું હતું.
યુદ્ધ પહેલાં કંપનીએ જાહેર કરેલા છેલ્લા રિપોર્ટમાં આ ડેટાનો ઉલ્લેખ કરાયો હતો. યુરોપિયન કમિશને એક નિવેદનમાં એ બાબત પર ભાર મૂક્યો હતો કે આ પ્રતિબંધો ડાયમંડમાંથી રશિયાને થતી આવકને ઘટાડવાની બાબત પર કેન્દ્રિત છે. કારણ કે રશિયા ડાયમંડમાંથી થતી આવક યુદ્ધમાં મદદરૂપ બને છે.
આ પ્રતિબંધો લાગુ કરાયા ત્યારે જ યુરોપિયન દેશો જાણતા હતા કે ટ્રેસિબિલિટી મોટો પડકાર બની રહેશે. હીરા રશિયન મૂળના નથી તેની ચકાસણી કેવી રીતે કરવી? યુરોપિયન દેશો માટે મુશ્કેલ બનશે તે તેઓ જાણતા જ હતા.
તે માટે જી-7 સંગઠન રફ હીરા માટે મજબૂત ટ્રેસેબિલિટી આધારિત ચકાસણી અને પ્રમાણપત્ર પદ્ધતિ સ્થાપિત કરવા માંગતા હતા. હીરો ક્યાંથી આવ્યો છે તે ચકાસવા માટે યુરોપિયન દેશોના આ સંગઠન દ્વારા ખાતાવહી પર નોંધાયેલા માલનું પ્રમાણપત્ર બેલ્જિયમમાં કરવાનું નક્કી કરાયું હતું.
ઈયુએ પણ રશિયન ડાયમંડ પર પ્રતિબંધ લાગુ કર્યા
G7 દેશો બાદ યુરોપિયન યુનિયનના દેશોએ પણ રશિયન હીરા અને એમાંથી બનેલી જવેલરીના વેચાણ પર પ્રતિબંધ જાહેર કર્યો હતો. ડાયમંડ જ્વેલરી પર G7 પ્રતિબંધની રૂપરેખા મુજબ કરવાનું નક્કી કરી હતી.
યુરોપિયન યુનિયનની કાઉન્સિલે યુક્રેનમાં તેના અસ્થિર પગલાંના જવાબમાં રશિયા પર દબાણ વધારવા માટે નિર્ણાયક પગલું ભર્યું ગયું. યુરોપિયન યુનિયનના અધિકૃત જર્નલમાં 18મી ડિસેમ્બર 2023ના રોજ બહાર પાડવામાં આવેલ સત્તાવાર નિવેદનમાં રશિયા સાથેના હીરાના વેપાર પર પ્રતિબંધ સહિતના કડક પગલાંની ગાઈડલાઈન જાહેર કરવામાં આવી હતી.
યુક્રેનના સાર્વભૌમત્વ માટે અટલ સમર્થનની પુનઃપુષ્ટિ કરતા, કાઉન્સિલનો નિર્ણય રશિયાના ચાલુ આક્રમણને પગલે આવ્યો હોવાનું જણાવાયું હતું. યુરોપિયન કાઉન્સિલે તેના ઓક્ટોબર 2023ના નિષ્કર્ષમાં યુક્રેન સામે રશિયાના આક્રમણના યુદ્ધની નિંદા કરી, યુક્રેનની સ્વતંત્રતા માટે સંઘની પ્રતિબદ્ધતા અને રશિયા સામે મજબૂત પ્રતિબંધોની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.
EU કાઉન્સિલે રશિયામાંથી ડાયમંડની પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ આયાત, ખરીદી અથવા ટ્રાન્સફર પર પ્રતિબંધ જાહેર કર્યો છે. આ પ્રતિબંધ રશિયાની ખાણમાંથી નીકળતા કાચા હીરા, રશિયામાંથી નિકાસ કરાયેલા હીરા, રશિયામાંથી પસાર થતા હીરા અને ભારત જેવા ત્રીજા દેશોમાં કટિંગ પોલિશીંગ કરાયેલા રશિયન હીરાનો સમાવેશ થાય છે.
G7 પ્રતિબંધ 1લી જાન્યુઆરી 2024થી તબક્કાવાર અમલીકરણ સાથે, રશિયન મૂળના હીરા અને હીરાના ઉત્પાદનોની ખરીદી, આયાત અથવા ટ્રાન્સફર પર પ્રતિબંધ મૂકે છે. તેમાં નોન ઇન્ડસ્ટ્રીયલ નેચરલ અને કૃત્રિમ હીરા, તેમજ હીરાના દાગીનાનો સમાવેશ થાય છે.
પ્રતિબંધને અસરકારક અમલીકરણ માટે ટ્રેસીબિલિટી મિકેનિઝ્મ ઊભું કરવામાં આવી રહ્યું છે. જેમાં ભારતથી એક્સપોર્ટ થતા હીરા અને જ્વેલરી સાથે હીરા કાયા દેશમાંથી નીકળ્યા છે, એનું ઓરિજિન લેબ સર્ટિફિકેટ મૂકવું પડશે.
યુરોપિયન કાઉન્સિલે પ્રતિબંધોની સમયરેખા પણ નક્કી કરી હતી. તે મુજબ તા. 1 જાન્યુઆરી 2024થી એવા રશિયન હીરાની આયાત અથવા ટ્રાન્સફર નહીં થાય જેનું વજન 1.0 કેરેટ પ્રતિ હીરા જેટલું અથવા તેનાથી વધુ છે.
પરંતુ 1લી સપ્ટેમ્બર 2024 સુધીમાં ત્રીજા દેશમાં કટિંગ પોલિશીંગ થયેલા એવા હીરા જે રશિયાથી મળ્યાં હોય જેનું વજન 0.5 કેરેટ અથવા હીરા દીઠ 0.1 ગ્રામ જેટલું હોય છે એને પ્રતિબંધમાંથી છૂટ આપી છે.
એટલે કે 8 મહિનાનો સમય આપ્યો છે. જોકે આ બાબત હજી સ્પષ્ટ નથી કારણ કે, આગળ નોંધવામાં આવ્યું છે કે આ પ્રકારની છૂટ જે યુરોપિયન યુનિયનમાં મુસાફરી કરતી વ્યક્તિઓ અને તેમના નજીકના પરિવારના સભ્યો દ્વારા વ્યક્તિગત ઉપયોગ માટે પરવાનગી આપે છે.
ભારત માટે વિશ્વના સૌથી મોટા જેમ એન્ડ જ્વેલરી માર્કેટના બે મુખ્ય નિર્ણાયક સંગઠનોએ આ એલાન કરતા તેની વ્યાપક અસર સુરત સહિતના રાજ્યના હીરા ઉદ્યોગ પર પડશે. સુરતના હીરા ઉદ્યોગ માટે આ મોટું નુકસાન છે કારણ કે 35% રફ હીરા રશિયાથી આવે છે.
2014માં ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને રશિયન પ્રેસિડેન્ટ પુતિનની હાજરીમાં રશિયન ડાયમંડ માઇનિંગ કંપની અલરોસા સાથે ભારતીય ડાયમંડ કંપનીઓએ 2 બિલિયન ડોલરનો કરાર કરી રફ ડાયમંડની ખરીદી વાર્ષિક 4 બિલિયન ડોલર પર લઈ જવાની ખાતરી આપી હતી.
એ દર્શાવે છે કે, રશિયન રફ ડાયમંડ પર ભારતની નિર્ભરતા કુલ રફની ખરીદીના ત્રીજા ભાગ જેટલી છે. આવી સ્થિતિમાં પ્રતિબંધો કડકાઈથી લાગુ પડશે તો સુરતના હીરા ઉદ્યોગની હાલત કફોડી થશે.
રશિયન ડાયમંડ પર જી-7 દેશોના પ્રતિબંધ અને એન્ટવર્પથી સર્ટિફિકેશન મેળવવાના અમલ બાદ સુરત-મુંબઈના હીરા ઉદ્યોગકારોની રજૂઆત
રશિયાના રફ હીરા પર નિયંત્રણ આવકાર્ય, પરંતુ ભારતમાં કટ એન્ડ પોલિશ્ડ થતાં હીરાની વધુ તપાસ થવી જોઈએ નહીં.
ભારત સરકારના વિરોધ વચ્ચે G7 દેશોએ 1 માર્ચથી 1 કેરેટ કે તેનાથી વધુ વજનના રશિયન હીરા પર પ્રતિબંધ લાગુ કર્યો છે. આ સાથે તા. 1 માર્ચથી જ G7 દેશોમાં કેનેડા, ફ્રાન્સ, જર્મની, ઇટાલી, જાપાન અને બ્રિટને રફ ડાયમંડના ઓરિજીન સર્ટિફિકેટની માંગણી શરૂ કરાઈ છે.
હીરો રશિયાની હીરાની ખાણમાંથી નથી નીકળ્યો એવું અંડર ટેકિંગ સર્ટિફિકેટ આપવાની શરૂઆત થઈ છે. G7 દેશો ભારતના હીરા ઉદ્યોગને 1 સપ્ટેમ્બર-2024 સુધી એક કેરેટથી નાના રશિયન તૈયાર હીરાના નિકાલની તક આપી હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.
હીરા ઉદ્યોગનાં સૂત્રોના જણાવ્યા મુજબ 1 કેરેટ કે તેથી મોટા હીરા એક્સપોર્ટ કરવા પર 1 માર્ચથી પ્રતિબંધ લાગુ થયો છે. એવી જ રીતે 1 સપ્ટેમ્બરથી 0.5 કરેટથી મોટી સાઈઝના હીરા પર પ્રતિબંધ મુકાશે.
સુરત, મુંબઈના સ્થાનિક હીરા ઉદ્યોગને ચિંતા છે કે યુક્રેન પર તેના આક્રમણ માટે રશિયા સામેના આંતરરાષ્ટ્રીય પગલાંથી ભારતના જેમ એન્ડ જ્વેલરીની નિકાસ પર મોટી અસર કરી શકે છે, જેમાં યુએસ ભારતનું સૌથી મોટું બજાર છે.
ભારત વિશ્વના 15માંથી 14 રફ હીરા કટિંગ પોલિશિંગ કરે છે. સરકારી ડેટા અનુસાર ભારત રફ ડાયમંડ સીધા રશિયાથી આયાત કરતું નથી, પરંતુ એન્ટવર્પ અને દુબઈ જેવા હબમાંથી તેનો સ્ત્રોત કરે છે.
આગામી વર્ષની શરૂઆતમાં રશિયન રફ સ્ટોન્સમાંથી બનેલા પોલિશ્ડ હીરાની આયાત પર પ્રતિબંધ મૂકવાના ગ્રુપ ઓફ સેવન (G7) રાષ્ટ્રો દ્વારા લેવામાં આવેલા નિર્ણયથી ભારતીય હીરાના વેપારીઓને કેટલું નુકસાન થશે એની માહિતી જીજેઈપીસી પાસે મેળવવામાં આવશે એમ વાણિજ્ય મંત્રાલયના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.
સુરત અને મુંબઈના હીરા ઉદ્યોગની માંગ છે કે, રશિયાથી આવતા રફ હીરા પર નિયંત્રણ હોવું જોઈએ, પરંતુ જ્યાં સુધી ભારતમાં હીરાની પ્રક્રિયા કરવામાં આવે ત્યાં સુધી વધુ તપાસ થવી જોઈએ નહીં. કારણ કે, અમે રફ હીરાનું ટ્રેકિંગ જાળવી શકીએ છીએ.
G7 એ 1 માર્ચથી રશિયન હીરા પર સીધા પ્રતિબંધની જાહેરાત કરી છે. જે રશિયન હીરાની પરોક્ષ આયાત અથવા ત્રીજા દેશો દ્વારા ડાયમંડ કટિંગ પોલિશિંગની પ્રક્રિયા કાર્ય પછી એક્સપોર્ટ કરવામાં આવ્યા હશે એની પર પણ આ પ્રતિબંધો લાગુ કરવામાં આવ્યા છે.
G7ના નિર્ણય મુજબ G7 પ્રદેશોમાં આવતા 1 કેરેટ અથવા તેથી વધુના તમામ રશિયન હીરા સ્વીકારવામાં આવશે નહીં. 1 સપ્ટેમ્બરથી પ્રતિબંધની આ મર્યાદા ઘટાડીને 0.5 કેરેટ કરવામાં આવશે. સાથે જ હીરાની આયાતને ટ્રેક કરવા માટે ટ્રેસબિલિટી સિસ્ટમ શરૂ કરવામાં આવશે.
વૈશ્વિક બજારના 30% હિસ્સા સાથે રશિયા વોલ્યુમની રીતે રફ હીરાનું વિશ્વનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક છે. G7ના મુખ્ય સભ્ય અમેરિકામાં FY23માં ભારતમાંથી 22.04 બિલિયન ડોલરની કુલ હીરાની નિકાસમાં 36% રશિયન હીરા એક્સપોર્ટ કરવામાં આવ્યા હતા. એ પછી હોંગકોંગ કરતા 25.16% એક્સપોર્ટ થયા હતા. ભારતમાંથી નિકાસમાં જાપાનનો હિસ્સો માત્ર 1.18% હતો, જેનું મૂલ્ય $260 મિલિયન હતું.
જેમ એન્ડ જ્વેલરી એક્સપોર્ટ પ્રમોશન કાઉન્સિલ દ્વારા આ મુદ્દે સરકારનું ધ્યાન દોરવામાં આવ્યું છે. 2023ના વર્ષના અંતે G7 દેશોનું પ્રતિનિધિમંડળ મુંબઈ અને સુરતમાં હીરા ઉદ્યોગ માટે ઊભી થનારી સ્થિતિનું આંકલન કરવા આવી હતી. આ પ્રતિનિધિમંડળ ડાયમંડ વર્કર યુનિયન ગુજરાતના કારીગરો, આગેવાનોને પણ મળ્યું હતું. તેઓએ કારીગરોની રોજગારીને અસર થાય તો G7 દેશોને વળતર આપવા માંગ કરી હતી.
યુકે-યુએસમાં ડાયમંડ માટે સેલ્ફ સર્ટિફિકેશન આવશ્યક બનાવાયું
રશિયાએ યુક્રેન પર હુમલો કરી યુદ્ધ છેડ્યું ત્યાર બાદથી યુરોપીયન દેશો રશિયાથી નારાજ છે. ગઈ તા. 1 માર્ચથી જી-7 દેશો અને યુરોપિયન યુનિયને રશિયન ડાયમંડ પર પ્રતિબંધ લાદયો છે.
આ પ્રતિબંધનો કડકાઈથી અમલ કરી શકાય તે માટે યુએસ અને યુકેની સરકારોએ આયાતકારોને સેલ્ફ સર્ટિફિકેશન એટલે સ્વ-પ્રમાણપત્ર રજૂ કરવાની સૂચના આપી છે. તેઓ જે હીરા આયાત કરી રહ્યાં છે તે રશિયાના નથી તે માટેનું સેલ્ફ સર્ટિફિકેશન આયાતકારોએ રજૂ કરવું પડશે. આ સાથે જ દસ્તાવેજી પુરાવા પણ રજૂ કરવા પડશે.
ગયા મહિને યુએસ દ્વારા નવી ગાઈડલાઈન જાહેર કરાઈ હતી, જેમાં યુએસ ઓફિસ ઓફ ફોરેન એસેટ્સ કંટ્રોલ (OFAC) દ્વારા એવું જાહેર કરાયું હતું કે રિટેલ રશિયન ડાયમંડ અને જ્વેલરીના સેટ કે જે આંશિક અથવા સંપૂર્ણ રીતે રશિયામાં ઉત્પાદન પામ્યા છે અથવા બીજા દેશમાં નોંધપાત્ર રીતે ટ્રાન્સફોર્મ થયા છે, તેના પર કડક નિયંત્રણો લાગુ કરાયા છે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના લીધે યુએસ દ્વારા 2022માં જે પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા હતા તેની છટકબારીઓને પૂરવાના ઈરાદે આ નવી ગાઈડલાઈન જાહેર કરાઈ છે.
યુએસ કસ્ટમ્સ એન્ડ બોર્ડર પ્રોટેક્શન ડિપાર્ટમેન્ટે 1 માર્ચથી લાગુ પડતા પ્રતિબંધ માટે અપડેટ આપ્યું હતું, જેમાં લખ્યું હતું કે આયાતકારોને સત્તાવાર કંપનીના લેટરહેડ પર પીડીએફ અપલોડ કરવાની રહેશે. બિન ઔદ્યોગિક હીરાઓ રશિયન ફેડરેશનમાં સંપૂર્ણ અથવા આંશિક રીતે ઉત્પાદિત કરવામાં આવ્યા નથી, કાઢવામાં આવ્યા નથી કે અન્ય દેશમાં કટ એન્ડ પોલિશ્ડ કરી મોકલાયા નથી તે જાહેર કરવાનું રહેશે.
હીરા રશિયન ફેડરેશનના મૂળના નથી કે તે રશિયન ફૅડરેશન દ્વારા એક્સપોર્ટ કરાયા નથી તે જાહેર કરવાનું રહેશે. હીરાના દાગીના અથવા સોર્ટ નહીં કરાયેલા હીરાના દસ્તાવેજો સબમિટ કરવાના રહેશે. તેમાં લખવું પડશે કે હું પ્રમાણિત કરું છે તે હીરા રશિયન મૂળના નથી.
યુકે સરકારના ડિપાર્ટમેન્ટ ફોર બિઝનેસ એન્ડ ટ્રેડે નોંધ્યું છે કે સપ્લાયરની મંજૂરીઓનું પાલન કરવાની ઘોષણા સ્વીકાર્ય હોય શકે છે પરંતુ વેપારીઓએ પત્થરની સપ્લાય ચેઈનના પુરાવા દર્શાવવા માટે દસ્તાવેજો રજૂ કરવા તૈયાર રહેવું જોઈએ. તે પુરાવામાં હીરાના મૂળ દેશમાંથી મોકલવામાં આવે ત્યારે જારી કરાયેલા અસલી કિમ્બર્લી પ્રોસેસ સર્ટિફિકેટ, ઈન્વોઈસ, ચૅમ્બર ઓફ કોમર્સનું પ્રમાણપત્ર અથવા હીરાની ઉત્ત્પત્તિના રિપોર્ટનો સમાવેશ થઈ શકે છે. સરકારે બીજા દેશમાં ઉત્પાદિત હીરા માટેના નિયમોનું વિતરણ પણ કર્યું જે 1 માર્ચ પહેલા રશિયાની બહાર હતા.
દરમિયાન લંડન ડાયમંડ બુર્સમાં (LDB) “સ્પષ્ટતા અને માર્ગદર્શનની ગેરહાજરી”ને કારણે પ્રતિબંધ અંગે ચર્ચા કરવા માટે એક બેઠક યોજી હતી. કેવી રીતે પ્રતિબંધોનું પાલન કરી શકાય તે અંગે બેઠકમાં ચર્ચા થઈ હતી.
1 માર્ચે પ્રતિબંધોના અમલ લાગુ કરાય તે પહેલાં યોજાયેલી બેઠકમાં કાગળ અને હકીકત વચ્ચે શું અંતર હોઈ શકે તે અંગે વિસ્તૃત ચર્ચા થઈ હતી. એક્સચેન્જે નોંધ્યું હતું કે આ બાબત “અસ્પષ્ટ” સ્થિતિમાં છે અને તેના સભ્યોને લાગ્યું છે અને “ઓછા અસ્પષ્ટ માર્ગદર્શન” ન થાય ત્યાં સુધી મોટા વેપારે 1 કેરેટથી ઉપરના પોલિશ્ડ લૂઝ હીરાની આયાત કરવાનું ટાળવું જોઈએ. નવા નિયમોના પ્રકાશન પછી બોર્સ અપડેટ માર્ગદર્શન આપી શકે છે.
આ ગાઈડલાઈન કેટલા સમય સુધી અમલમાં રહેશે તે અંગે યુએસ કે યુકેએ સમયરેખા આપી નથી, પરંતુ સંભવ છે કે ઓછા પ્રતિબંધિત નિયમો ફક્ત દરમિયાન જ માન્ય રહેશે, જે 31 ઓગસ્ટના રોજ પૂરા થાય છે અને આયાતકારોને નવા પગલાંની આદત પાડવા માટે સમય આપે છે. યુરોપિયન યુનિયનએ જણાવ્યું છે કે તે પ્રારંભિક સમયમર્યાદા દરમિયાન બિન-રશિયન મૂળ સાબિત કરતા દસ્તાવેજો સ્વીકારશે પરંતુ એન્ટવર્પમાંથી પસાર થતા તમામ પથ્થરોને 1 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થતા ટ્રેસિબિલિટી સિસ્ટમ પર મૂકવામાં આવશે તેવી અપેક્ષા રાખશે. કેનેડા, ફ્રાન્સ, જર્મની, ઈટાલી, જાપાન, યુએસ અને યુકે, તેમજ ઈયુ 0.50 કેરેટ કરતાં વધુ વજનના હીરાનો સમાવેશ કરવા માટે વિસ્તરણ કરશે.
તેના ભાગ માટે કેનેડાએ એક નિવેદન પણ રજૂ કર્યું હતું જેમાં નોંધ્યું હતું કે તે રશિયન મૂળના હીરાની પરોક્ષ આયાત સામે માર્ચ 1ના નિયંત્રણોનું પાલન કરશે.
વિદેશ પ્રધાન મેલાની જોલીએ કહ્યું હતું કે, કેનેડા પુતિન શાસન પર આર્થિક અવરોધો લાદવામાં મોખરે રહ્યું છે. અમારા સાથીઓ અને ભાગીદારો સાથે, અમે રશિયન શાસન પર ગંભીર પ્રતિબંધો લાદ્યા છે અને અમે રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર] પુતિન અને તેના સમર્થકોને જવાબદાર રાખવા માટે તેમ કરવાનું ચાલુ રાખીશું.
વર્તમાન સેલ્ફ સર્ટિફિકેશનના નિયમો ઉદ્યોગ જૂથોએ એક દરખાસ્ત પર અવાજ ઉઠાવ્યો હતો કે તમામ હીરાને તેમના ગંતવ્ય દેશોમાં પહોંચતા પહેલા સ્ક્રીનિંગ અને સર્ટિફિકેશન માટે એન્ટવર્પ દ્વારા ફાઈનલ કરવામાં આવશે તેવી ચિંતાનો અસ્થાયી ઉકેલ પૂરો પાડવાની સંભાવના છે. આ પગલાથી બાકીનાને નુકસાન થશે તેવી ઉદ્યોગ સંસ્થાઓને આશંકા છે.
દરમિયાન ભારતની જેમ એન્ડ જ્વેલરી એક્સપોર્ટ પ્રમોશન કાઉન્સિલ (GJEPC) એ સભ્યોને એક સંદેશ મોકલ્યો હતો જેમાં તેઓને વિનંતી કરવામાં આવી હતી કે તેઓ માર્ગદર્શિકાઓની કાળજીપૂર્વક સમીક્ષા કરે અને G7 દેશોમાં શિપમેન્ટ મોકલતી વખતે અત્યંત સાવધાની રાખે. કાઉન્સિલે નિકાસકારોને આયાત અને ખરીદીના તમામ દસ્તાવેજોના ઝીણવટભર્યા રેકોર્ડ જાળવવા પણ સલાહ આપી હતી. વિશ્વના રફનો મોટો હિસ્સો ઉપભોક્તા રાષ્ટ્રો સુધી પહોંચતાં પહેલા દેશમાં ઉત્પાદિત થાય છે.
GJEPC એ જણાવ્યું હતું કે, “એ વાત પર ભાર મૂકવો મહત્વપૂર્ણ છે કે G7 દેશો/EUમાંથી કેટલાક તેમના આયાતકારોને પહેલેથી જ માર્ગદર્શિકા જારી કરી ચૂક્યા છે, કેટલાક હજુ પણ તેમના આયાતકારોને અંતિમ સ્વરૂપ આપવાની પ્રક્રિયામાં છે. અમે માનીએ છીએ કે જારી કરાયેલ પણ પ્રારંભિક માર્ગદર્શિકા છે અને સમય દરમિયાન ફેરફારોને આધીન છે.
______________________________________________________
Disclaimer : This information has been collected through secondary research and Diamond City Newspaper is not responsible for any errors in the same.
ડાયમંડ સિટી પર ગુજરાત, રાષ્ટ્રીય, આંતરરાષ્ટ્રીય, બિઝનેસ સહિતના હીરા ઉદ્યોગના તમામ સમાચાર વાંચો. લેટેસ્ટ ન્યૂઝથી અપડેટ રહેવા માટે સોશ્યિલ મીડિયામાં અમારી સાથે જોડાઓ.
FACEBOOK | TWITTER | TELEGRAM | PINTEREST | LINKEDIN | INSTAGRAM | WhatsApp Channel
